Een boek als halteplaats

Luc Devisscher, Dirk Hanssens osb (red.), Eenvoud is goud. Wijsheid rondom bijbel en abdij, Den Bosch/Leuven, KBS/De Kovel, 2010, 112, ISBN 978 90 6173 155 9

Tussen volle agenda’s en drukke werkzaamheden is tijd vinden voor gebed en meditatie voor veel mensen, pastorale beroepskrachten incluis, vaak een opgave. Bovendien gaat het daarbij niet alleen om tijd, maar ook om rust en aandacht. Meditatie is daadwerkelijk halt houden voor een biddende ontmoeting met de ander, met jezelf en – wie weet – misschien wel een moment met de Ene verkeren.
Het lijkt soms alsof we in onze complexe wereld ook een steeds gecompliceerdere kerk zien verschijnen, die reorganiseert, die werkt met beleidsplannen, doelgroepen en doelstellingen. Die kerk stuit mensen tegen de borst omdat ze het evangelie er niet altijd in herkennen. De monastieke traditie heeft ons hierin een rijke bron te bieden.
De geïllustreerde essaybundel Eenvoud is Goud. Wijsheid rondom bijbel en abdij is het resultaat van het gelijknamige symposium dat de redactie van het nieuwe tijdschrift De Kovel, monastiek tijdschrift voor Vlaanderen en Nederland in 2009 organiseerde. De bundel biedt een nieuw perspectief op een deugd (‘moeder van alle deugden’) van de Kerk die bij tal van mensen in de vergetelheid is geraakt. Toch kan een geïnspireerd begrip van eenvoud een hulplijn zijn bij het nieuw doordenken van de missionaire opdracht van de kerk. Het herinnert ons aan de evangelische opdracht van de Kerk: het dubbelgebod van de Liefde.
De bundel biedt een rijke schakering aan genres waarin eenvoud wordt belicht door een breed spectrum van schrijvers (30) en een beeldend kunstenares uit Vlaanderen en Nederland. Er zijn monniken en dichteressen die vanuit een diepe en levende vertrouwdheid met de Schrift gedachten aanreiken; theologen en met kloosters verbonden leken onthullen hun ontroering en soms hun worsteling met een traditioneel begrip als eenvoud (sancta simplicitas). Er zijn zelfs twee haiku’s te vinden van een bekend Europees politicus. De teksten zijn gelardeerd met zeven etsen die de ruimte van de eenvoud aan de lezer-kijker over willen brengen.
Zonder de andere bijdragen te kort te willen doen, wil ik hier vier bijdragen aanhalen die mij vooral getroffen hebben. ‘Eenvoud is gecondenseerde complexiteit’ tekent Benno Barnard (`Gedroomde eenvoud`) op uit de mond van een monnik die met hem in gesprek is. Deze gedachte wordt eerst afgewezen omdat het doet denken aan middelmatigheid, zoals het woord eenvoud Charles van Leeuwen (`Een moeilijk woord`) in eerste instantie doet denken aan beknottend moralisme. Later spint de gedachte zich uit: geïnspireerd door Mattheüs 6, 22-23 waar Jezus spreekt over de eenvoud van het oog, plaatst Barnard eenvoud tegenover boosheid en omschrijft hij eenvoud als ‘ondubbelzinnige, argeloze goedheid’. Het is echter niet bedoeld als een morele kwaliteit, maar als levensstijl annex geesteshouding. Hiermee kan de mens in de wereld (Barnard: ‘het klooster dat wij met wereld plegen aan te duiden’) de zuiverheid van hart bewaren.
Maria de Groot (‘Woord en daad’) spreekt van de schatkamer die mensen in huis hebben waarbij woorden aangereikt worden die de kern van iemands leven onthullen. Voor de Groot herinnert het woord dabar aan een leven met woord en daad, zoals het leven van de Franse filosofe Simone Weil die met de vervolgden en de armsten leeft en druiven plukt in Zuid-Frankrijk. Het gedicht van Geert van Istendaal onthult de rijkdom aan bloemenpracht van een tuin die uiteindelijk een verwaarloosd stuk grond blijkt te zijn (‘Verantwoord tuinieren’).
De bundel biedt gelegenheid tot verstilling en bezinning. Daarnaast worden gedachten aangereikt die bij het maken van een bezinning, een overweging of een homilie tot inspiratie kunnen dienen, als het ware een innerlijke missionering. Maar vooral kunnen de bijdragen en de etsen in het boekje een geestelijke halteplaats zijn voor een moment van de nodige dagelijkse meditatie en gebed.
(verschijnt als recensie in Tussenbeide, bisdomblad Bisdom Rotterdam)