Biografie van een oecumenische zielenherder
De naoorlogse periode van de katholieke kerk heeft grote veranderingen laten zien. Leven en werken van kardinaal Johannes (Jo) Willebrands weerspiegelen deze ontwikkelingen. Opgegroeid in een klassiek katholiek emancipatie katholicisme van West Friesland volgde de toekomstige kardinaal zijn filosofische en theologische opleidingen in het seminarie in Warmond. Zijn eerste pastorale ervaringen in Amsterdam maakten hem gevoelig voor ontmoetingen met vertegenwoordigers van andere kerken. Ze brachten hem op een ander idee van katholiek-kerkelijke identiteit.
In zijn functie aan het Filosoficum van het seminarie Warmond ontplooide hij zijn theologische en filosofische denken. Hij raakte al snel betrokken bij de katholieke oecumenische beweging die zich omvormde van een apologetische (dwz het katholiek geloof verdedigende) vereniging naar de nieuwe Willibrordvereniging die zich inzette voor kennismaking en dialoog met andere christelijke kerken. Tijdens het Tweede Vaticaans concilie werd hij aangesteld als lid van het nieuw opgerichte secretariaat voor de eenheid. Aanvankelijk had deze instelling de opdracht om de uitgenodigde waarnemers van andere kerken te begeleiden. Het groeide onder leiding van de Duitse kardinaal Bea uit tot een blijvende Pauselijke Raad voor de eenheid. Een hoogtepunt van het concilie waar Jo Willerbrands een centrale rol speelde was de wederzijdse opheffing van de banvloek tussen de orthodoxe kerk en de katholieke kerk.
De vorig jaar verschenen biografie van de hand van Karim Schelkens beschrijft deze wervelende en turbulente tijd, inclusief de zeer interessante achtergronden. We lezen de discussies achter de schermen en de wereldreizen van de latere kardinaal, onvermoeibaar in het leggen van contacten en het versterken van relaties. Ook de periode van de kardinaal als aartsbisschop van Utrecht wordt helder beschreven. Voor ieder die de ontwikkelingen van de katholieke kerk voor, tijdens en na het concilie wil begrijpen, is dit boek onmisbare lectuur.
Karim Schelkens, Johannes Willebrands. Een leven in gesprek, Amsterdam, Boom, 2020, 607 p., ISBN 978 9024 43168 7