18 oktober 2023 - Boek over Paus Adrianus aangeboden aan Paus Franciscus
Welkom en meditatie bij het vredesgebed voor Israël en Palestina, 11 oktober 2023
Welkom bij dit gebed
We zijn hier samen om te bidden en te mediteren: stilte met elkaar en voor elkaar. In de stilte komt er ruimte voor een stem die vaak verdrongen wordt. Het is de stem van de vrede. Zoals Erasmus in de 16e eeuw aan de vrede een stem gaf die klaagde over het geweld en de haat, die mensen tegen elkaar opzet en die de ontwikkeling van deze samenleving belemmert, zo willen wij vandaag een stem geven aan de klacht van de vrede, Querela Pacis anno 2023.
De stem van de vrede wordt gesmoord in geweld en onderdrukking. Ons hart bloedt bij de aanblik van zoveel bruut en barbaars geweld tegen onschuldige burgers, kinderen, ouderen, jongeren, mannen en vrouwen. Deze uitbarsting van geweld is niet nieuw. Al tientallen jaren lijden mensen in Palestina en Israël onder geweld en onderdrukking. Een nieuw dieptepunt in een zwarte geschiedenis die mensen van alle kanten in de ellende stort.
Mensen in dit gebied nemen hun toevlucht tot geweld om bepaalde doelen te bereiken, zich te verdedigen, wraak te nemen. Mensen geven uiting aan boosheid en frustratie. Niets rechtvaardigt geweld en onderdrukking. Machtigen manipuleren de machtelozen om hun eigen machtspositie te behouden. Het gevolg is dat iedereen staat te roepen en de vrede het zwijgen wordt opgelegd.
Dat mogen we niet laten gebeuren. De vrede moeten we stem geven, de hoop op vrede moeten wij niet opgeven. We mogen ons niet tegen elkaar laten uitspelen en zo stem geven aan haat en boosheid en woede.
Slachtoffers van dit jaren voortslepende geweld hebben een menselijk gezicht, ze hebben een naam, ze hebben een vader, moeder, broers en zussen, misschien kinderen of kleinkinderen. Het lijden van één individu raakt een hele familie, een hele groep, een heel volk. Van welke religie dan ook, van elke nationaliteit ook, of ook mensen zonder nationaliteit.
Wij staan hier naast elkaar als religieuze leiders samen met andere mensen van goede wil, om uiting te geven aan ons verlangen om de hoop op vrede niet op te geven. Ik ontsteek een fakkel en ik nodig u uit om twee minuten stil te zijn. Laat in die stilte het verlangen naar vrede spreken, laat uw hart, naast de boosheid, frustratie, verdriet en wanhoop die we ervaren, ook vervullen van het verlangen naar gezamenlijke vrede. En kijk elkaar in de ogen en hoor dan de stem van de vrede die zegt: zie daar je zuster, zie daar je broeder, zie daar je medemens, je naaste, je evenbeeld. Want zoals de naaste is, zo ben je zelf.
Dan deel je het lijden van de ander, dan wordt het lijden van de ander wie hij of zij ook is, het gedeelde lijden, het samen gedragen lijden. Dan laten we elkaar nooit meer los en gaan we gezamenlijk de weg van vrede.
Licht wijst de weg in de duisternis. We zoeken wegen in een onbekend land. Want een onbekend land ligt voor ons. We vrezen het ergste. Welke gevolgen zal het geweld waar we morgen getuige van zijn, hebben op de mensen en op ons? Het is een onbekend land dat door tientallen jaren van geweld en onderdrukking verstoord is. Waardoor mensen fundamenteel beschadigd, getraumatiseerd zijn. Het is een land waar de mens vaak zichzelf niet meer is. De mens raakt het zicht op zichzelf kwijt doordat hij/zij de ander niet meer ziet. Het licht dient er toe dat we het gelaat van de ander zien. Opdat we het gelaat van de ander herkennen en in de ander ook onszelf herkennen.
Vuur verwarmt het hart. Het verwarmt het verkilde hart. Harten sluiten zich af voor de warmte van de naaste, de medemens. De beste manier om elkaar te verwarmen is de menselijke nabijheid en tederheid. Hoe groter de aftand tussen mensen, hoe meer verkild men raakt. En waar moet je warmte vinden als elektriciteit wordt afgesloten? Mensen kunnen elkaar verwarmen, maar dan is er vertrouwen nodig.
De vlam is ontstoken, is symbool van wat wij zelf kunnen zijn: een licht voor anderen om de weg te wijzen en een bron van warmte om de verkilling te verdrijven.
Deze vredesduiven kunnen niet vliegen, maar kunnen wel aan elkaar doorgegeven worden. Geef aan deze duiven uw wensen mee van licht en warmte. Een van de duiven geeft u door aan iemand ander die hier staat. De andere duiven bewaart u in uw hart. Ik nodig u uit om een boodschap te schrijven aan gijzelaars en gevangen, ook al kent u hen niet.
Barmhartige Vader,
De beelden van dood en verderf uit Israël/Palestina hebben ons diep geschokt. Dit land, het thuis van uw Zoon Jezus Christus, wordt verscheurd door onderdrukking en geweld. Mensen worden al tientallen jaren gevoed door vijandschap en haat. Deze dagen zien we een nieuw dieptepunt waarbij gewone mensen en kinderen slachtoffer worden van geweld dat niemand en niets ontziet.
Wij bidden u om wijsheid opdat leiders andere wegen durven kiezen. We bidden om uw Geest van creativiteit die mensen inspireert opdat de goede krachten elkaar vasthouden en bemoedigen, opdat we de hoop op vrede niet opgeven, ook niet nu deze onmogelijk lijkt. door Christus onze Heer.
Amen
Den Haag, 11 oktober 2023
Ad van der Helm
WELKOM Prinsjesdagviering 2023 – Wij zijn de tijden
Beste mensen, welkom!
De tijd bestaat niet. Wat gebeurd is, is geweest, de toekomst moet nog komen. En dit moment, dit gaat voorbij. Mensen klagen over de tijden, maar ze klagen eigenlijk over zichzelf. Augustinus hield de mensen een spiegel voor: wíj zijn de tijden.
Dit zijn de tijden waarin wij leven: het kabinet is demissionair en de problemen van de wereld vragen dringend om te handelen. Zeker de armen en de kwetsbaren hebben dit nodig net als de dagelijkse slachtoffers van de oorlog, de ontvoerde en gedeporteerde kinderen uit Oekraïne. Because of this I want to welcome Mariia Ushchapivska, who works with the Ombudsman of Ukraine in order to retrieve the abducted children from Ukraine. En heeft ons gemeenschappelijk huis, de aarde, de tijd om even te wachten tot wij klaar zijn met ons gepalaver en het eindelijk eens zijn met elkaar?
Heldere keuzes zijn nodig. Er zijn nieuwe mensen op het toneel, nieuwe gezichten en nieuwe stemmen. Betekent dit ook het loskomen van vastgeroeste patronen en strategieën die ons afleiden van wat ons echt te doen staat? Of kijken we volgend jaar met teleurstelling terug naar de gemiste kansen?
Nu nemen we hier de tijd. de tijd om ons geweten te laten spreken. Als je werkelijk luistert naar je geweten, maak je andere afwegingen. Organiseer in je tijd ruimte voor deze vragen, de vragen van het geweten. Dat is niet de vraag: wat is nodig om te winnen, maar: wat is nodig? Hoe lossen we dit sámen op? Als je jezelf die vraag stelt, ‘wat is nodig?’, kies je dan wel het goede en durf je dat op tafel te leggen? En als je twijfelt, bij wie kun je te rade gaan? Die vragen moeten we ons allemaal stellen, zowel individueel, als institutioneel.
Religieuze en levensbeschouwelijke leiders doen een oproep het geweten aan het woord te laten. Onze erevoorzitter, Awraham Soetendorp, pleit voor een Council of Conscience oftewel een Gewetensraad, die naast de VN Veiligheidsraad de volkeren van deze wereld en hun leiders aanspreekt op hun geweten en bemiddelt bij conflicten. Pakt Nederland deze handschoen op? De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens geeft een stem aan ons collectieve geweten. Laten we niet tornen aan internationale verdragen en de opvang van vluchtelingen uit de oorlog. uit conflicten mogelijk maken. Ook raken mensen in nood door de klimaatverandering, die een direct gevolg is van ons menselijk handelen. Die zou de tijden ook slecht maken, is dat wel gewetensvol?
Deze Prinsjesdagviering geeft tijd voor jouw geweten: zijn je woorden in overeenstemming met wat deze samenleving echt nodig heeft? Leveren je daden een bijdrage aan de bescherming van de kleinen en de kwetsbaren? Deze viering reikt handvatten aan om zelf die vragen te stellen. Wij zijn de tijden en wij hebben de opdracht die tijden richting te geven. We doen het voor onze toekomst, voor onze kinderen en kindskinderen.
Tot slot wil ik wijze woorden van Augustinus met u delen: De vissen, de vogels en de bomen zijn niet slecht, al die dingen zijn goed. Laten we dan liever goed leven, dan worden de tijden ook vanzelf goed, want wij zijn de tijden, zoals wij zijn, zijn de tijden.
Ad van der Helm, voorzitter stichting Prinsjesdagviering.
Herdenking einde Tweede Wereldoorlog Nederlands Indië 2023
Van harte welkom bij deze herdenking!
Nog steeds herdenken? Dit jaar blijkt dat er steeds meer behoefte komt aan het herdenken. Naast de nationale herdenking in Den Haag bij het geliefde monument, zijn er steeds meer herdenkingen met eigen achtergronden en bedoelingen. Bij de jongere generatie leven vragen over het verleden. Het zwijgen van het verleden, maakt plaats voor belangstelling en zelfs diep verlangen naar meer kennis. Kennis van geschiedenis is een onmisbaar onderdeel van de opbouw van iemands identiteit. Uit de vele verhalen die verteld worden, blijkt vaak een bepaalde eigen visie op de geschiedenis. Deze visies kunnen verdelen, maar dan draagt herdenken niet bij tot helen.
In onze herdenking blijven we nastreven wat we al sinds 2010 doen: helend herdenken. Met prudentie voor de herinneringen van hen die leven en van hun nabestaanden, willen we ruimte scheppen voor handreikingen, voor een wijdere blik, omdat we hier kansen willen creëren voor verzoening. Niet iedereen verstaat onder die verzoening hetzelfde: de kwetsuren kunnen immers verschillend zijn. Ook ruimte voor die verscheidenheid moet er bestaan. We blijven oog houden voor hetgeen verkeerd is gedaan, we mogen onze ogen niet sluiten voor het geweld dat door mensen is gepleegd ongeacht de ideologie of politiek die erachter zit. Ongerechtigheid moet altijd ontmaskerd worden.
Maar het laatste woord is aan de Liefde, zegt Paulus. In die geest willen we ook vandaag, bijna tachtig jaar na het einde van de vijandelijkheden en de gewelddadigheden van de Tweede Wereldoorlog in Europa en Azië, samen komen om te gedenken. We luisteren en zingen, we zijn stil en we bidden, we raken geëmotioneerd bij de verhalen. We zijn dankbaar dat we hier samen zijn om samen vooruit te kijken, omwille van de toekomst van de mensheid. De mens die niet gedenkt, heeft immers geen toekomst. Het is goed om als broeders en zusters samen te zijn, zegt Psalm 133. Het samenzijn verdiept onze broederschap over grenzen en kloven heen, die door gebeurtenissen gecreëerd kunnen worden. Therefore we are honoured to welcome today the Ambassador of Japan, His excellency mr Minami, together with his assistants Mr. Kageyama and Mrs. Nagasaki. Your Excellency, last year we welcomed your representative Mr Myochin. We are happy that today you can be present yourself to listen en to witness our healing commemoration.
Vandaag is er een gesprek over het Molukse verzet met gelegenheid tot vragen. Verder zijn de elementen als gebruikelijk. Ik heet dominee Zeth Mustamu van harte welkom om in gesprek te gaan met dominee Ad van Nieuwpoort. U bent bedienaar van het Woord en van de muziek. Uw favoriete lied Nella Fantasia heb ik beluisterd: een lied over vrije zielen die de hoop op vrijheid bewaren. Die hoop willen wij met u hier koesteren ondanks tegenslagen en vijandigheden, die we kunnen ervaren. We zijn blij dat u hier bent om met ons in gesprek te gaan. We zijn ook blij dat jij, Henriëtte, zo hersteld bent, dat je bij ons kunt zijn. Het is een lange weg geweest naar herstel. Ik ben blij met u allen, van welke herkomst dan ook. U bent hier gekomen bent om samen te gedenken. Ik wens ons allen een uur van bezinning, gebed en bemoediging. Een moment van hoop in een onrustige wereld van oorlog en spanningen. We weten hoe kostbaar het is om in vrede met elkaar te leven. De Liefde overwint alles.
Ad van der Helm.
Ridder in de orde van Oranje Nasssau
Op 13 juni 2023 is Ad van der Helm benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Minister president Mark Rutte heeft Ad toegesproken en het bijbehorende lintje opgespeld.
CDJA congres, 9 december 2022: In volle vaart!
We zijn een beweeglijke natie: we houden van verandering en we gaan uit van de positieve gedachte dat verandering meestal verbetering inhoudt. Veranderlijkheid suggereert flexibiliteit en dat lijkt een goede moderne eigenschap. Panta Rhei, toegeschreven aan Heraclitus, is een populair beginsel dat past bij het moderne levensgevoel van de zich ontplooiende mens: uiteindelijk is alles in beweging en beweging is alles.
Onze samenleving heeft zich ontwikkeld van een solid society naar een liquid society (Bauman 2000). Dit lijkt mooi en lijkt ook allerlei mogelijkheden te bieden voor een open samenleving. In Nederlandse termen: het einde van de verzuiling betekent de emancipatie van het individu. Maar hierbij dienen kanttekeningen te worden geplaatst. Volgens Bauman is de liquid society een gevolg van liberaal consumentisme waar sociale verbanden het moeten afleggen tegenover het verlangen van het individu naar persoonlijk genieten. Emancipatie is doorgeschoten naar individualisme. “In volle vaart”, maar waar gaan we naar toe?
In verschillende onderzoeken is gemeten dat sinds de jaren zestig in de ontwikkeling van talen en literatuur het gebruik van het persoonlijk voornaamwoord ‘wij’ is afgenomen ten faveure van het woord ‘ik’: ‘ik‘ is met 40 % toegenomen en ‘wij’ met 10% afgenomen. We spreken vaker en liever over ‘ik’ dan over ‘wij’. Wanneer deze trend gekoppeld wordt aan de waarschuwing van Bauman, bevestigt dit het beeld dat mensen steeds minder gecommitteerd zijn aan elkaar en de samenleving gedereguleerd raakt. Dat we dit in de politiek ook zien, hoef ik jullie niet uit te leggen. De ‘wij’ partijen leggen het af tegen de ‘ik’ partijen. Paus Franciscus lijkt in de eerste tendens van beweeglijkheid mee te gaan als hij tijd prioritair acht boven plaats (Evangelii Gaudium 222-225): proces boven product, ontwikkeling boven identiteit, synodaal leiderschap boven autoritair leiderschap. Maar hij handhaaft uitdrukkelijk het ‘wij’ en benadrukt de collectieve verantwoordelijkheid gebaseerd op een christelijke antropologie, indachtig de visie van Levinas: ‘Ik en Gij’. Het individu is eenzaam en kwetsbaar. De mens wordt pas zichzelf dankzij de ander.
In Fratelli Tutti (2020) ontwikkelt de paus een visie op de samenleving waar het voor ieder mens essentieel is om in relatie met de ander te leven en zich verantwoordelijk te weten voor een ander. Een fundament vinden we bij Paulus in de Galatenbrief: ‘je bent geroepen om vrij te zijn’. Dat betekent niet je eigen begeerten volgen maar vreugde en voldoening vinden in de dienstbaarheid jegens de ander. “Want de naaste is als jezelf” (Galaten 5). Franciscus vertaalt dit politiek in H. 5 van Fratelli Tutti: moed en generositeit zijn basishoudingen voor een politicus/a. Concreet noemt hij verzet tegen populisme dat het begrip ‘volk’ misbruikt en tegen een vorm van liberalisme die de onderlinge verantwoordelijkheid van burgers ondergraaft. De paus ziet dat de politiek alleen niet de maatschappelijke problemen kan oplossen. Hij kritiseert de gebrekkige reactie op de economische crisis van 2008: men valt terug in oude patronen. Naast de noodzakelijke versterkte internationale samenwerking, onderstreept hij de noodzaak dat politici de kracht van verenigingen en maatschappelijke organisaties erkennen: subsidiariteit als instrument om solidariteit concreet gestalte te geven.
Voor jouzelf als lid van het CDJA mag je hier ook een persoonlijke opdracht in verstaan. We zijn hier met een klein gezelschap ten opzichte van de bijna 30% van de bevolking die compleet afgehaakt is van het politieke parlementaire systeem. En 70 % van de bevolking vindt dat politici het contact met gewone mensen zijn verloren. Vind je jezelf een serieuze politicus/a, zoek dan contact met die mensen en groepen die minder vanzelfsprekend zijn. Zij kunnen onverwachte bondgenoten worden. Vicinanza zegt Paus Franciscus regelmatig: dat slaat niet alleen op de goede onderlinge sfeer hier - die is ook nodig - maar ook op de nabijheid tot de vele andere mensen in de samenleving. De politicus/a heeft de opdracht de breuklijnen, die de afgelopen jaren genoegzaam beschreven zijn, te overbruggen. In volle vaart kun je daarop af gaan. Ik wens jullie daarbij veel creativiteit en inspiratie. Dank voor jullie aandacht.
Ad van der Helm, Leuven/Rotterdam, 9 december 2022
Prinsjesdagviering 2022: Verdragen, verzoenen, verbinden
Beste mensen, welkom!
Driehonderdvijftig jaar geleden leek het land reddeloos, de regering radeloos en het volk redeloos. Het rampjaar 1672 is recentelijk herdacht. Sommigen stelden de vraag of deze tijden zijn teruggekeerd. Na Corona zijn er tal van crises aan de orde. Dit brengt zichtbare en voelbare spanningen met zich mee. Er lijkt een oorlog in onszelf te woeden. In Oekraïne woedt een verschrikkelijke en onrechtmatige oorlog. Een oorlog die gezinnen verscheurt, met duizenden doden en gewonden als gevolg en miljoenen op de vlucht.
It is therefore a great honor for us to welcome his Excellency the Ambassador of Ukraine, mr Maksym Kononenko. Also a member of the Ukrainian parliament is present among us in order to gain support under the motto ‘Winter is coming’. A warm welcome to you. We want to welcome all ambassadors present with us. You may witness how different religions and philosophies of life build a common home in our society.
De oorlog in Oekraïne bedreigt ook óns dagelijks leven, vooralsnog dat van de kwetsbare huishoudens. Dit zal voor steeds meer mensen problematischer worden. Krachtige maatregelen zijn nodig om grote groepen te ondersteunen in hun bestaanszekerheid. Dit mag men van de overheid verwachten. Dit verdraagt geen uitstel.
Er wordt vaak gesproken over de kloof tussen de burgers en de politiek. Mede door sociale media staan mensen direct in contact met politici, bestuurders en journalisten. Politici staan via sociale media onder druk om voortdurend verantwoording te afleggen. De ruimte tussen burgers en politici wordt daardoor steeds kleiner. Een groot goed, maar die nabijheid heeft niet geleid tot meer vertrouwen. Die nabijheid kan ook bedreigend zijn: de drempel voor beledigingen en intimidatie is gevaarlijk laag geworden. Dus hoe tegenstrijdig het ook klinkt: geachte volksvertegenwoordigers, bewindspersonen en burgers, durf naast de nabijheid die u toont, ook enige afstand te bewaren. Een kloof is niet wenselijk, maar gepaste en gezonde afstand wél.
Onze boodschap is dat mensen over hun eigen grenzen en belangen heen dienen te stappen. Verdragen, verzoenen en verbinden lukt alleen als we beseffen dat we zelf een deel van de oplossing zijn. Degenen met de meeste veerkracht moeten ruimhartig solidariteit betonen met de vele kwetsbaren, ingezetenen en vluchtelingen. We kunnen alleen samen de crises het hoofd bieden. We wensen u inspiratie en creativiteit bij het ontwikkelen van een menswaardig beleid en maatregelen.
Ad van der Helm, voorzitter stichting Prinsjesdagviering.
https://www.npostart.nl/prinsjesdagviering-2022/20-09-2022/KN_1730069
In de uitzending bij Den Haag FM
© Den Haag FM
Priester Ad van der Helm: 'Ik ben gedreven door het geluk van mensen'
DEN HAAG - Katholiek priester en voorzitter van de Haagse raad van kerken, Ad van der Helm, wordt gedreven door het geluk van andere mensen. Dit vertelt hij in het radioprogramma Vrijmibo op Den Haag FM.
Ad van der Helm: 'Mijn drijfveer is het geluk van mensen. Hoe kan ik mensen in hun kracht zetten? Hoe kan ik mensen over hun verdriet en moeilijkheden heen zien komen? Er zijn soms mensen die erg zwaar getroffen worden door het leven, of het nu door een overlijden is of door ziekte, daar probeer ik mensen te helpen om ook hun eigen bronnen weer aan te boren, zodat zij voelen dat er nog een leven voor hen in het verschiet ligt en niet alles voorbij is.'
Mensen willen goede dingen doen
Van der Helm is van mening dat mensen soms wat nieuwsgieriger zouden moeten zijn naar anderen: 'Ik denk dat de vraag te weinig wordt gesteld. Vaak weet men al wie de ander is en stopt men de ander in hokjes. Of men probeert een ander om een andere mening een kopje kleiner te maken. Dat is geen houding. Dat is ook hoe de politiek vaak bezig is. Mensen raken er helemaal moe van, raken het vertrouwen kwijt en veel politici snappen niet dat het spel wat ze aan het spelen zijn echt de samenleving niet verder helpt. Terwijl er zoveel mensen goede dingen willen doen, maar ze zouden eens een beetje samen moeten werken en proberen constructief te zijn in plaats van alleen maar negatief.'
Bescheiden overheid
'Tijdens de Prinsjesdagviering heb ik gesproken over een bescheiden overheid. Dit geldt voor ons allemaal. We kunnen het alleen maar als we samenwerken. In een samenleving hebben we elkaar allemaal nodig en moeten we elkaar de ruimte geven. Dit kost soms energie, kost ook weleens ruzie maar toch moeten we het samen doen.'
Opnieuw Rome met Paus Adrianus 22-24 april 2022
Op 22 april werd een tweede, nu uitgebreider congres over Adrianus VI in Rome gehouden. De plaats van handeling was nu de ambassade van het Koninkrijk België bij de H. Stoel, een prachtige locatie in het park van de Villa Borghese. Er waren wel 140 personen aanwezig om te luisteren naar bekende en minder bekende sprekers. Het congres werd gelardeerd met prachtige muziek uit de tijd van Paus Adrianus. De muziek werd uitgevoerd door de Capella Musicale di Santa Maria dell’Anima.
Het programma werd geflankeerd door andere activiteiten. Op de eerste plaats gingen we op bezoek bij de Apostolische bibliotheek waar een aantal boeken uit de tijd van Paus Adrianus tentoongesteld was. Er waren uitgaven van teksten die Adrianus als professor gebruikt had in Leuven en die tijdens en korte tijd na zijn pontificaat gedrukt werden. Hieruit blijkt zijn invloed op de studenten die later sleutelrollen vervulden in de kerk, zoals bij het concilie van Trente. Ook waren er pamfletten uit 1522 waar bijvoorbeeld de paus opgeroepen werd om toch vooral naar Rome te komen en niet in Spanje zijn residentie te kiezen. Dat lijkt nooit voor Adrianus een serieuze optie geweest te zijn, maar sommigen vreesden dit wel. Ook was er het proces verbaal te zien van het conclaaf dat Adrianus gekozen heeft. De Vlaamse geleerde Michel Verweij lichtte een en ander toe.
 Tentoonstelling apostolische bibliotheek |
 Proces verbaal van het conclaaf |
 Het programmaboekje |
Hij was ook degene die het congres opende met een levensschets van Adrianus: in de loop van zijn carrière deed hij verschillende competenties op: naast theologie en pastoraat in Leuven, leerde hij in Spanje stadhouder, legeraanvoerder en diplomaat te zijn. Al deze competenties kwamen hem als paus zeer van pas. Wim François liet zien op welke manier Adrianus in zijn theologie onderwijs vernieuwing te weeg bracht in de opleiding voor priesters door kritisch te zijn op de cumulatie van beneficiën en dus van inkomsten. Daniela Müller lichtte de functie van Groot-inquisiteur toe, die Adrianus in Spanje wist te verwerven. De term inquisitie roept bij het algemene publiek beelden van vervolging en marteling op. Müller legde uit dat dit onjuiste beeldvorming is. De Groot-inquisiteur gaf bestuurlijk leiding aan een grote organisatie. Lokale inquisities waar inderdaad ook op wrede wijze bekentenissen werden verkregen, waren onderzoeksinstellingen die in Spanje afhankelijk waren van de kroon en niet van de paus. De Groot-inquisiteur moest toezien op een juiste en integere manier van bestuur. Müller riep in haar lezing uit dat een Groot-inquisiteur in het moderne openbare bestuur wel eens nuttig zou kunnen zijn! Paul van Geest beschreef de verschillende uitgangspunten tussen Adrianus en Erasmus: de eerste was geen humanist omdat hij in zijn opleiding die basis ontbeerde, terwijl Erasmus juist door die benadering gevormd was. Ondanks dat verschil lijken deze twee veel meer op elkaar dan men op het eerste gezicht denkt: Adrianus stond na aanvankelijke aarzeling veel meer open voor de vernieuwing van Erasmus en Erasmus van zijn kant had het klassieke systeem van de beneficiën nodig om zijn onafhankelijkheid veilig te stellen. Toen hij van die inkomsten verzekerd was, kon hij in rust zijn intellectuele arbeid verrichten die hij richtte tegen het systeem dat hem ook van zijn onafhankelijkheid verzekerd had.
 Het grafmonument |
 Detail: intocht Paus Adrianus in Rome 28 augustus 1522 |
 samen met Antoine Bodar in de sacristie van de Friezenkerk |
Bij de lezing waren ook bijna veertig studenten aanwezig van de stichting Thomas More: zij hadden in Rome een bezinnend programma waarin zij konden kennismaken met de levensbeschouwelijke achtergronden en religieuze bronnen. Voor hen een mooie manier om Rome te leren kennen en zich te verdiepen in de katholieke geschiedenis. Ik had de kans om met enkelen van hen te spreken. Ik zag hen ook na de eucharistie in de kerk der Friezen waar ik met Antoine Bodar voor ging in de eucharistie op zondag 24 april.
Zaterdag 23 april waren er rondleidingen in de nationale kerk van Duitsland en Oostenrijk, Santa Maria dell’ Anima, waar Paus Adrianus begraven ligt. Het is de kerk van de Duitse natie, maar er liggen veel Nederlanders en Vlamingen begraven. De Nederlandse kardinaal van Enckevoirt heeft er talrijke sporen achtergelaten. We konden er het grafmonument van Adrianus van dichtbij bekijken. Daarna brachten we een bezoek aan de minder bekende kerk van de Vlamingen: St Giuliano dei Fiamminghi. Zondag was er een pontificale hoogmis in de Animakerk, maar ik koos voor de kerk der Friezen met de jongeren van Thomas More en daarna een bezoek aan het Sint Pietersplein waar Paus Franciscus zijn wekelijkse gebed hield met toespraak vanuit zijn werkraam in het Apostolisch paleis.
Het was een inspirerend bezoek vol boeiende ontmoetingen met mensen uit Nederland en Vlaanderen. Mooi dat Adrianus na vijfhonderd jaar zoveel mensen weet samen te brengen.