LogoAdVanDerHelm

kaarsjes

Verkondiging 1 oktober 2023, zesentwintigste zondag door het jaar

Lezingen
Ezechiël 18, 25-28
Psalm 25
Filippenzen 2, 1-11
Mattheüs 21, 28-32

Woord van welkom
Welkom in dit huis van God en mensen. Voor Jezus was de tempel een dierbare plek, waar Hij als kind al kwam. Hij ziet dat die tempel verworden is tot het huis van de Farizeeën, waar de woorden van Gods belofte zijn verstomd en de tempel een plek geworden is van handel. De mooie woorden van God zijn in de mond van Farizeeën geworden tot machtsinstrumenten. We zien het ook in kerken gebeuren: dan lijkt er meer sprake te zijn van macht dan van liefde. Wij zijn hier gekomen om ruimte te maken voor Gods aanwezigheid. Mogen we ons hart openen om hem te ervaren, met zijn barmhartigheid en vergeving.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Vandaag staan we als het ware op de drempel van de tempel in Jeruzalem en we zijn getuige van een nogal indringende confrontatie tussen Jezus en de Schriftgeleerden en Farizeeën. De parabel van vandaag over de twee zonen volgt op de tempelreiniging. U kent het verhaal: Jezus veegt de tempel schoon van de handelaren en de geldwisselaars. ‘U hebt van het huis van mijn Vader een rovershol gemaakt.’ Het is een van de weinige momenten in het evangelie dat we de woede van Jezus zien. Het is de vraag wie de echte leerlingen zijn van Jezus en het evangelie: zijn dat mensen die in schijnwerpers van kerk en samenleving staan omdat zij geslaagd en machtig zijn, of zijn het de influencers aan wie veel wijsheid en kennis wordt toegeschreven? Of blijft dat eerder verborgen? Zijn die mensen wel echt wie zij zeggen te zijn? Jezus doorgrondt de harten van mensen en ziet dat er onder de mooie buitenkant vaak hebzucht, jaloezie en begeerte verborgen zitten. In navolging van Jezus kijken wij ook meer naar de dagelijkse levenswandel van mensen, dan naar hun maatschappelijke positie.

De spanning tussen de wereldse machten en de Geest van het evangelie komt hier op de drempel van de tempel tot een hoogtepunt. De twee werelden zijn niet te verbinden. “Je kunt niet God dienen en de mammon” zegt Jezus. Geen compromis, geen handige strategie om te profiteren van de voordelen die de wereld te bieden heeft, maar een duidelijke keuze voor het evangelie is nodig. Onze wereld daarentegen is er meester in om haar compromissen te rechtvaardigen en van barmhartigheid eerder een sluitpost te maken dan een werkelijk leidend principe.

De Schriftgeleerden en Farizeeën staan in hun hemd: ze hebben de handel op het tempelterrein toegelaten want ‘de schoorsteen moet toch roken!’, ‘we moeten toch meegaan met de tijd!” Er zijn voldoende argumenten om soepel om te gaan met de oude voorschriften die het gebied rond de tempel hadden gereserveerd voor de eredienst aan God: het pragmatisme regeert. Zo is de wereld van de mammon de tempel binnengedrongen en heeft zelfs het hart van de Farizeeën bereikt. De Farizeeën hadden ooit gekozen om de wet van God te volgen en deze aan de mensen voor te houden, te onderwijzen en uit te leggen als bron van leven en van geluk. Zij zijn geroepen om de eenheid van het volk te bewaren rondom de levenwekkende woorden van God. Zij hebben ooit Ja gezegd op de roeping die God hun gegeven heeft. Ze hebben de heiligheid van de tempel te grabbel gegooid. Hun jawoord is vruchteloos gebleken en heeft de tempel bezoedeld. Ze hebben daarmee de weg van de mens naar God geblokkeerd.

In de parabel zet Jezus de dingen op scherp: twee zonen worden tegenover elkaar gezet. We weten heel goed voor welke zoon we zouden kiezen: de tweede natuurlijk die uiteindelijk de wil van de Vader doet. De Farizeeën zijn er even natuurlijk van overtuigd dat ze de wil van de Vader doen. Maar de goede luisteraar weet beter. Het evangelie is niet voor toehoorders. Het evangelie is voor doeners. Ons geloof gaat vooral over het verschil dat we kunnen maken in de wereld. Oktober is ook missiemaand: we beseffen dat wereldwijd mannen, vrouwen, religieuzen en leken de wereld zijn ingetrokken op zoek naar de meest kwetsbaren. Zij hebben ja gezegd en zij doen het ja van het evangelie. Zij inspireren ons om zelf ook doeners te zijn van barmhartigheid en vergevingsgezindheid. We hoeven niet allemaal de wereld in te trekken, maar we kunnen de kansen zien in ons dagelijks leven, bij onze ontmoetingen, onze keuzes in tijdsbesteding en in de besteding van ons geld, of we het evangelie weerspiegelen.

Op de drempel van de kerk hebben de missionarissen besloten de wereld in te trekken. Daar wordt het evangelie zichtbaar gemaakt, daar komen evangelische woorden tot leven. Wij zelf staan als het ware ook op de drempel van de kerk, we staan tussen kerk en wereld, we dragen het lijden van de wereld mee, van Rotterdam tot Libië en Marokko, de christenen in Pakistan, de vervolgde vrouwen in Afganistan, de vluchtende Armeniërs. Maar we zien ook de problemen van mensen om ons heen, de mensen die dichtbij ons staan. Er is veel ‘nee’ dat tegen mensen in de wereld wordt gezegd: ze mogen er eigenlijk niet zijn, hun problemen worden ontkend of klein gemaakt. God spreekt zijn jawoord, zijn trouw uit. Kunnen wij zijn Woord in de mond nemen en dat zelf ook uitdragen? Moge het delen van het Heilig Brood in naam van Christus ons inspireren tot diezelfde trouw aan mensen. Amen

Verkondiging 17 september 2023, vierentwintigste zondag door het jaar, Vredeszondag

Lezingen
Jezus Sirach 27, 30-28, 7
Psalm 130
Romeinen 14, 7-9
Mattheüs 18, 21-35

Woord van welkom
Bij de opening van de Vredesweek reikt de traditie ons teksten aan die het ons niet eenvoudig maken. Vrede vraagt veel van mensen. Vrede is herstel van relaties. Vrede betekent elkaar de hand reiken na onenigheid, een verdrag sluiten na oorlog. Vergeving is in die situaties niet het eerste woord dat bij mensen in het hart komt of in de mond wordt genomen. Als we beseffen welk lijden mensen wordt aangedaan, denken we eerder aan straf, vergelding en genoegdoening dan aan vergeving. Als we de Bijbel openen, lezen we dat ook God hard kan zijn. In het evangelie komt de hardheid aan het licht van de dienaar: hij wordt wel vergeven, maar hij past dit zelf dit niet toe. Het loopt slecht met hem af.

Maar vrede is een doel op langere termijn. De aansporing van Jezus is om ondanks de hardheid van de wereld het perspectief op vrede niet los te laten. Wij gaan als christenen en als kerken in zijn voetsporen en bidden altijd om vrede, deze week heel in het bijzonder. Mogen wij hier ook vrede vinden bij elkaar en bij God.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Wie op reis gaat, moet zijn jas meenemen. Je kiest welke jas het beste is: een zomerjasje, een regenjas, een wintermantel. Je wilt je lijf beschermen tegen nare weersinvloeden. Met een mantel ben je bestand tegen tegenslagen. De mantel is er in de Bijbel symbool van hoe iemand in het leven staat. De profetenmantel van Elia wordt door zijn opvolger Elisa aangepakt en overgenomen. De kleurige mantel van Jozef is teken van Gods belofte die met hem meegaat. De mantel wordt hem afgenomen en wordt besmeurd met bloed om zijn vader te overtuigen van de dood van zijn zoon. Maar de belofte van Gods voorzienigheid heeft Jozef nooit verlaten. En dan de genezende mantel van Christus die zelfs zonder zijn uitdrukkelijke wil, de bloedvloeiende vrouw geneest van haar kwaal. De mantel is teken van Gods grenzeloze barmhartigheid.

Een mantel wordt dus gekozen en gebruikt met een duidelijk doel. Vrede heeft ook een duidelijk doel, namelijk dat de mens veilig is, zich kan ontplooien, zich met een ander kan verbinden, geen angst heeft voor de ander. Ook vrede kan besmeurd worden door bloed, door wat mensen elkaar aandoen, vrede kan als een vod in de hoek worden gegooid of vertrapt als zwak, naïef en wereldvreemd. Maar wij geven de vrede aan elkaar door als een kostbaar geschenk dat niet altijd herkend en gewaardeerd wordt. Maar wij die de naam van Jezus dragen, weten dat er geen toekomst is zonder dit geschenk van de vrede.

Vrede is geen natuurlijke toestand en geen vanzelfsprekendheid, maar het is een keuze. “Vrede wie durft” wil duidelijk maken dat je lef nodig hebt om voor vrede te kiezen. Het doet mij denken aan het indrukwekkende verhaal van Abraham Soetendorp die in 1943 werd geboren en bij de burgerlijke stand werd aangegeven. Let wel: het is 1943 en dan wordt een Joods kind geboren in Amsterdam. Zijn vader gaat naar het gemeentehuis en de ambtenaar vraagt naar de naam van de pasgeborene. De vader zegt: “Shalom zal hij heten, vrede.” De ambtenaar verzucht: “ach, vader, geef de jongen toch geen joodse naam.” Maar de vader houdt vol: “Shalom zal er komen en Shalom zal hij heten.”

Aan ons als christenen, katholiek, protestant, orthodox en evangelisch is de erfenis van het Koninkrijk van vrede toevertrouwd. En al zien we dat de wereld in brand staat door het geweld van machtige staten die andere staten binnenvallen, staatsgrepen door militairen, de klimaatproblemen die slachtoffers maken in de meest kwetsbare landen door orkanen, overstromingen en droogte met honger en dood als gevolg, ons getuigenis is “Shalom zal er komen”.

De dienaar van het evangelie van vandaag heeft de vrede opzij gezet omdat hij meent dat hij in zijn recht staat om de schuld van zijn mededienaar op te eisen. Hij staat inderdaad in zijn recht. Hij heeft goede redenen voor zijn keuze om de vereffening van de schuld af te dwingen, maar Jezus houdt ons voor dat deze keuze ons uiteindelijk wegvoert van het Koninkrijk van vrede. Je hebt je geld wel binnen, maar de kern van het leven, namelijk de Liefde die we van de Koning van het Rijk der Hemelen ontvangen hebben, heb je dan verspeeld.

Natuurlijk, als je land wordt binnen gevallen en kinderen worden weggevoerd en als er misdrijven tegen de menselijkheid worden bedreven, is het niet de bedoeling dat we wegkijken en het kwaad onder een “mantel der liefde” wegstoppen. Dat is geen mantel der liefde, maar ontkenning van het kwaad. Kwaad moet als kwaad ontmaskerd worden en daders moeten zich verantwoorden voor hun misdrijven, maar vrede vraagt meer. De weg van vrede vraagt om na die verantwoording verder te gaan. Vrede vraagt daarna ook om herstel, om vergeving vragen en vergeving schenken. Broeders en zusters, we hebben gekozen om vandaag een uur aan de vrede te besteden. We zijn niet thuis gebleven. Ik weet dat de meeste mensen in Nederland tegenwoordig thuisblijven op zondagochtend. Kiezen zij niet voor vrede? Het zij verre van mij om daar een oordeel over te hebben, maar wij hier gaan niet mee in de maalstroom van boosheid, verontwaardiging en de cancelcultuur, die in onze samenleving alomtegenwoordig lijkt te zijn.

Vrede is een weg, vrede is weg van keuzes, vrede is een weg waarbij we verder kijken dan de gevoelens van boosheid van vandaag, vrede is verder kijken dan protocollen en afspraken. Denk aan het voorbeeld van Jan Zwartendijk die deze week geëerd werd omdat hij tegen het protocol van zijn baas, het Ministerie van BZ, duizenden visa heeft verstrekt aan Joodse gezinnen. Al deze mensen hebben de weg naar vrede gevonden dank zij hem.

Op deze vredeszondag kiezen we voor Vrede. We beseffen dat Jezus ook tegen ons heeft gezegd toen wij gedoopt werden: Shalom zal je heten, want Shalom zal er komen. Wij dragen deze naam als hoop, als bron van inspiratie. Laten we als kerken samen in deze wereld voortgaan op die weg van vrede en velen daartoe ook inspireren. Amen

Verkondiging 3 september 2023, tweeëntwintigste zondag door het jaar, Startzondag

Lezingen
Jeremia 20, 7-9
Psalm 63
Romeinen 12, 1-2
Mattheüs 16, 21-27

Woord van welkom
Welkom op deze startzondag.
Namens het hele Pastoraal Team, Adri Kortekaas, Ronald van Berkel en Ella Feijen, heet ik u welkom. In deze viering willen we een start maken met een nieuw kerkelijk seizoen. Dat doen we met elkaar. In de eucharistie vieren we dankbaarheid voor wat ons gegeven wordt in ons leven, in onze geloofsgemeenschap en spreken we de hoop uit dat we ook in die toekomst de nabijheid van God ervaren, ook wanneer het kruis in ons leven zichtbaar wordt.

CarravagioPetrusIn de lezing van het evangelie ontvouwt zich een belangrijke opdracht voor onze parochie vandaag. De opdracht is om wanneer het kruis in ons leven en in onze wereld zichtbaar wordt, de mensen trouw te blijven en te wijzen op het leven voorbij het kruis. Welke weerbaarheid hebben we? Welke kracht hebben we de mensen om ons heen te bieden? Ieder van ons wordt met die vraag van het kruis geconfronteerd. Of het nu gaat om een dierbare vriendin die op sterven ligt, of iemand die zijn baan verloren is en geen perspectief meer heeft nog aan het werk te gaan, of de oorlog van Oekraïense en gewelddadige chaos in Afrikaanse landen. Ik stel voor dat we aan het begin van deze viering een moment stilte inlassen zodat u het kruis dat in uw leven zichtbaar is hier bij God kunt brengen.

Stilte

Moge God allen die geconfronteerd worden met het kruis, de kracht geven om niet te wanhopen, maar om het perspectief op de verrijzenis vast te houden. Mogen wij bron zijn van deze kracht en dit perspectief. Voor die keren dat we ons afwendden van het lijden van mensen, belijden we onze schuld.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
In Rome hangt een prachtig schilderij van de door mij bewonderde Caravaggio. Ik kan het hier niet laten zien. U moet daartoe naar mijn website. Het is een intrigerend schilderij van de apostel Petrus. U hoort hem vandaag uitroepen wanneer Jezus voor de eerste keer aankondigt dat zijn missie zal uitlopen op het kruis: “Dat verhoede God”.

Het schilderij toont de apostel die gekruisigd is. Drie beulen proberen uit alle macht het kruis op te richten. Ondersteboven zoals de vrome legende ons vertelt. Het gaat met zulke grote inspanning gepaard dat de toeschouwer zich afvraagt of het hun wel gaat lukken. Misschien stort het kruis wel ter aarde!

Petrus komt dus zelf het kruis tegen dat hij vandaag wil ontwijken. Net als de missie van Jezus loopt de verkondiging van Petrus uit op het kruis. Maar dat betekent niet dat er een einde aan komt. Voor Jezus is het kruis de doorgang naar de verrijzenis; voor Petrus is het kruis de oorsprong van de kerk van Rome. Tussen de weigering van Petrus en zijn eigen levensoffer in Rome, ligt een lange weg. Een weg van zoeken en vragen, leren en ontdekken. Een weg van navolging.

Het leven van een christen is nooit een rechte, soepele weg. Het is minder een weg van antwoorden maar eerder een levensweg om met de wezenlijk vragen van het leven bezig te zijn. Caravaggio schildert vaker de spanning van de Bijbelverhalen: je weet niet hoe het verhaal afloopt, zoals ook wij niet kunnen voorspellen welke kant ons eigen leven en onze geschiedenis uitgaat. Het advies van de apostel Paulus is dat we de richting van ons leven niet moeten laten bepalen door wat de wereld ons voorhoudt. Terwijl we antwoord moeten geven op de omstandigheden waarin we leven, maken we keuzes en beslissingen op basis van de waarden die we van het evangelie krijgen aangereikt.

De waarde van vandaag is “profeet zijn”. Dat lijkt misschien voor ons in Zoetermeer hoog gegrepen. Maar als we luisteren naar de profeet Jeremia, kan duidelijk worden wat dit voor ons betekent. Voor Jeremia is zijn gesprekspartner de vorst van Israël die zijn wortels is vergeten, die zijn waarden in de kast heeft gestopt, die zijn geloof heeft ingeleverd om zijn macht te bewaren en mee te doen met de groten der aarde. Maar Jeremia ziet dat diens bewind geweld en onderdrukking betekent. De vorst is de naastenliefde en de barmhartigheid vergeten. Dat zijn geen passieve waarden, maar waarden die een actief ingrijpen vragen, die vragen dat kwetsbare mensen bescherming wordt geboden.

Dat kan voor ons de sleutel zijn. Wij hoeven niet in gesprek te gaan met de vorst en de regering (al zijn de komende verkiezingen wel een vorm van zo’n gesprek), maar we gaan in gesprek met de mensen met wie wij leven. Hebben zij niet hun waarden in de kast gezet? Zijn zij hun wortels misschien vergeten? En zijn wij zelf gericht op mensen die kwetsbaar zijn? Vragen we door als we aanwijzingen hebben dat het iemand niet goed gaat? Hebben we een actieve houding naar de ander? Laten we zelf zien hoe onze waarden ons inspireren?

Het ergste van het kruis is wanneer de mensen die eronder gebukt gaan, alleen gelaten worden. Kunnen we dichtbij mensen komen? Is dat niet onze opdracht? Om in plaats van de ontkenning van het kruis een Simon van Cyrene te zijn die juist het kruis helpt dragen?

Onder leiding van pastor Kortekaas wil de parochie de komende tijd aandacht geven aan het bezoekwerk in de parochie. Als pastores gaan we zelf op bezoek bij mensen. Maar er is veel meer te doen. Wij vinden het een opdracht van iedere gedoopte om in naam van Christus mensen nabij te komen. “Vicinanza” noemde de paus dit bij het bezoek van de bisschoppen aan Rome vorig jaar. Een prachtig begrip omdat we, als we werkelijk dichtbij mensen komen, het kruis van hun leven kunnen onderscheiden. Soms zelfs beter dan de mensen zelf. En we kunnen dan helpen dragen. Niet altijd oplossen, maar wel mee dragen om het te verlichten. Durven we dat aan? Durven we het leven van anderen te delen? Als Paulus zegt: wijd jezelf toe aan God als een levende offergave, dan betekent dat ook tijd geven aan de naaste, om trouw te blijven aan mensen en zelfs om zijn/haar kruis een stukje mee te dragen.

Kijkend naar het schilderij van Caravaggio kun je ook bedenken dat de beulen misschien besluiten om hun werk te staken en het kruis weer te laten dalen en Petrus te bevrijden. Misschien dat het ons lukt om in navolging van Christus het lijden van anderen te verlichten. Amen