Verkondiging 1 oktober 2023, zesentwintigste zondag door het jaar
Lezingen
Ezechiël 18, 25-28
Psalm 25
Filippenzen 2, 1-11
Mattheüs 21, 28-32
Woord van welkom
Welkom in dit huis van God en mensen. Voor Jezus was de tempel een dierbare plek, waar Hij als kind al kwam. Hij ziet dat die tempel verworden is tot het huis van de Farizeeën, waar de woorden van Gods belofte zijn verstomd en de tempel een plek geworden is van handel. De mooie woorden van God zijn in de mond van Farizeeën geworden tot machtsinstrumenten. We zien het ook in kerken gebeuren: dan lijkt er meer sprake te zijn van macht dan van liefde. Wij zijn hier gekomen om ruimte te maken voor Gods aanwezigheid. Mogen we ons hart openen om hem te ervaren, met zijn barmhartigheid en vergeving.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Vandaag staan we als het ware op de drempel van de tempel in Jeruzalem en we zijn getuige van een nogal indringende confrontatie tussen Jezus en de Schriftgeleerden en Farizeeën. De parabel van vandaag over de twee zonen volgt op de tempelreiniging. U kent het verhaal: Jezus veegt de tempel schoon van de handelaren en de geldwisselaars. ‘U hebt van het huis van mijn Vader een rovershol gemaakt.’ Het is een van de weinige momenten in het evangelie dat we de woede van Jezus zien. Het is de vraag wie de echte leerlingen zijn van Jezus en het evangelie: zijn dat mensen die in schijnwerpers van kerk en samenleving staan omdat zij geslaagd en machtig zijn, of zijn het de influencers aan wie veel wijsheid en kennis wordt toegeschreven? Of blijft dat eerder verborgen? Zijn die mensen wel echt wie zij zeggen te zijn? Jezus doorgrondt de harten van mensen en ziet dat er onder de mooie buitenkant vaak hebzucht, jaloezie en begeerte verborgen zitten. In navolging van Jezus kijken wij ook meer naar de dagelijkse levenswandel van mensen, dan naar hun maatschappelijke positie.
De spanning tussen de wereldse machten en de Geest van het evangelie komt hier op de drempel van de tempel tot een hoogtepunt. De twee werelden zijn niet te verbinden. “Je kunt niet God dienen en de mammon” zegt Jezus. Geen compromis, geen handige strategie om te profiteren van de voordelen die de wereld te bieden heeft, maar een duidelijke keuze voor het evangelie is nodig. Onze wereld daarentegen is er meester in om haar compromissen te rechtvaardigen en van barmhartigheid eerder een sluitpost te maken dan een werkelijk leidend principe.
De Schriftgeleerden en Farizeeën staan in hun hemd: ze hebben de handel op het tempelterrein toegelaten want ‘de schoorsteen moet toch roken!’, ‘we moeten toch meegaan met de tijd!” Er zijn voldoende argumenten om soepel om te gaan met de oude voorschriften die het gebied rond de tempel hadden gereserveerd voor de eredienst aan God: het pragmatisme regeert. Zo is de wereld van de mammon de tempel binnengedrongen en heeft zelfs het hart van de Farizeeën bereikt. De Farizeeën hadden ooit gekozen om de wet van God te volgen en deze aan de mensen voor te houden, te onderwijzen en uit te leggen als bron van leven en van geluk. Zij zijn geroepen om de eenheid van het volk te bewaren rondom de levenwekkende woorden van God. Zij hebben ooit Ja gezegd op de roeping die God hun gegeven heeft. Ze hebben de heiligheid van de tempel te grabbel gegooid. Hun jawoord is vruchteloos gebleken en heeft de tempel bezoedeld. Ze hebben daarmee de weg van de mens naar God geblokkeerd.
In de parabel zet Jezus de dingen op scherp: twee zonen worden tegenover elkaar gezet. We weten heel goed voor welke zoon we zouden kiezen: de tweede natuurlijk die uiteindelijk de wil van de Vader doet. De Farizeeën zijn er even natuurlijk van overtuigd dat ze de wil van de Vader doen. Maar de goede luisteraar weet beter. Het evangelie is niet voor toehoorders. Het evangelie is voor doeners. Ons geloof gaat vooral over het verschil dat we kunnen maken in de wereld. Oktober is ook missiemaand: we beseffen dat wereldwijd mannen, vrouwen, religieuzen en leken de wereld zijn ingetrokken op zoek naar de meest kwetsbaren. Zij hebben ja gezegd en zij doen het ja van het evangelie. Zij inspireren ons om zelf ook doeners te zijn van barmhartigheid en vergevingsgezindheid. We hoeven niet allemaal de wereld in te trekken, maar we kunnen de kansen zien in ons dagelijks leven, bij onze ontmoetingen, onze keuzes in tijdsbesteding en in de besteding van ons geld, of we het evangelie weerspiegelen.
Op de drempel van de kerk hebben de missionarissen besloten de wereld in te trekken. Daar wordt het evangelie zichtbaar gemaakt, daar komen evangelische woorden tot leven. Wij zelf staan als het ware ook op de drempel van de kerk, we staan tussen kerk en wereld, we dragen het lijden van de wereld mee, van Rotterdam tot Libië en Marokko, de christenen in Pakistan, de vervolgde vrouwen in Afganistan, de vluchtende Armeniërs. Maar we zien ook de problemen van mensen om ons heen, de mensen die dichtbij ons staan. Er is veel ‘nee’ dat tegen mensen in de wereld wordt gezegd: ze mogen er eigenlijk niet zijn, hun problemen worden ontkend of klein gemaakt. God spreekt zijn jawoord, zijn trouw uit. Kunnen wij zijn Woord in de mond nemen en dat zelf ook uitdragen? Moge het delen van het Heilig Brood in naam van Christus ons inspireren tot diezelfde trouw aan mensen. Amen
In de lezing van het evangelie ontvouwt zich een belangrijke opdracht voor onze parochie vandaag. De opdracht is om wanneer het kruis in ons leven en in onze wereld zichtbaar wordt, de mensen trouw te blijven en te wijzen op het leven voorbij het kruis. Welke weerbaarheid hebben we? Welke kracht hebben we de mensen om ons heen te bieden? Ieder van ons wordt met die vraag van het kruis geconfronteerd. Of het nu gaat om een dierbare vriendin die op sterven ligt, of iemand die zijn baan verloren is en geen perspectief meer heeft nog aan het werk te gaan, of de oorlog van Oekraïense en gewelddadige chaos in Afrikaanse landen. Ik stel voor dat we aan het begin van deze viering een moment stilte inlassen zodat u het kruis dat in uw leven zichtbaar is hier bij God kunt brengen.