Verkondiging 1 november 2023, Hoogfeest van Allerheiligen
Lezingen
Openbaring 7, 1-4.9-14
Psalm 24
1 Johannes 3, 1-3
Mattheüs 5, 1-12a
Welkom op dit hoogfeest, dit familiefeest,
Heel ons leven zijn we bezig met het maken van vrienden, nieuwe contacten opdoen, je netwerk uitbreiden. Jezus verzamelt in zijn leven ook mensen die hij leerlingen, vrienden en discipelen noemt. Er zijn vele kringen om Jezus heen: een menigte van mensen en ook tegenstanders. Soms raken die tegenstanders gefascineerd en kiezen de weg van Jezus. Jezus nodigt uit; hij vraagt naar wat mensen zoeken en verlangen. Maar soms kan hij ook confronterend zijn en scherp.
Het feest van Allerheiligen helpt ons de mensen te zien die tot de binnenkring van Jezus behoren. Dat zijn niet alleen de mensen uit de tijd van Jezus zelf, maar ook de mensen na Hem die zijn voorbeeld, zijn evangelie een grote beslissende plek hebben gegeven. Het zijn niet de mensen die gezegd hebben: ik vind het evangelie belangrijk, want dat is een loze en vrijblijvende uitspraak. Het zijn de mensen die keuzes gemaakt hebben die het evangelie zelf zichtbaar gemaakt hebben. Het zijn evangelische mensen.
Vanavond een bijzonder welkom aan de vormelingen. Misschien zitten er wel toekomstige heiligen tussen? Met deze voorbereiding leggen we als parochie samen met jullie ouders een basis voor jullie leven als gelovige. Dit klinkt groot, maar dat is wel de bedoeling.
Het feest van Allerheiligen kunnen we vanavond niet los zien van de vreselijke dingen die gebeuren in Israël, Palestina en Gaza. Zelfs in dergelijke moeilijke situaties staan er mensen op die heroïsche daden verrichten. Laten we vanavond ook bidden dat zulke moedige mensen opstaan om de ontwikkelingen een andere richting op te duwen.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Wanneer gebruik je het woord ‘zalig’? Misschien heb je vanavond zalig gegeten, of heb je deze zomer een vakantie met zalig weer gehad, misschien wel een zalige vakantie. Zalig is een overtreffende trap van iets dat mooi, goed, lekker en vervullend is. Dat wat zalig is, past bij je leven. Je leven is dan compleet en goed.
Jezus gebruikt dit woord aan het begin van een grote toespraak die de toon zet voor zijn leven. We noemen deze toespraak de Bergrede omdat hij als preekstoel een berg gebruikt. Dat is altijd handig als je geen microfoon hebt. Wat hij hier doet is de spotlights op mensen zetten die volgens Jezus de ideale mens belichten. Wie is voor ons een ideale mens? Wie zijn onze idolen? Aan welke criteria moeten onze idolen voldoen? Ik stel die vraag ook aan de vormelingen: wie zijn jullie idolen? Waarin blinken zij uit? Waarom vind je hen een voorbeeld om na te volgen?
Het is maar de vraag of wij onze idolen herkennen in de acht categorieën die Jezus ons voorhoudt. De vraag is natuurlijk: waarom wíllen we eigenlijk voorbeelden? Kunnen we het zelf niet? Vervallen we dan niet in kopieergedrag? Net zo goed zingen als die beroemde zangeres? Of er net zo mooi uit zien als dat model? Of net zo rijk worden als die filmster? Maken we ons dan niet afhankelijk van die voorbeelden? Er kunnen twee dingen gebeuren: ofwel je gaat je best doen om je eigen talenten te ontwikkelen en ze zo te gebruiken dat je daar ook goed in bent. Dan is zo’n voorbeeld een stimulans om zelf vooruit te komen en te groeien. Ofwel, en dat is ook een risico van onze tijd: je denkt dat je dit ideaal nooit zult kunnen halen en daardoor kun je teleurgesteld raken in jezelf. Dan vind je jezelf niet goed genoeg. En dan ga je twijfelen aan jezelf. We zien dat jongeren nogal hoge eisen stellen aan zichzelf en aan elkaar. Dan werkt zo’n idool en voorbeeld averechts.
Dan weer terug naar Jezus: wat voor idealen houdt Hij ons voor? Het zijn stuk voor stuk geen concrete mensen, koningen of vorsten, of zangers of schriftgeleerden die Hij als voorbeeld naar voren schuift. Nee. Hij zegt: zalig ben je als je eenvoudig bent, zalig ben je als je vrede sticht, zalig ben je als je van gerechtigheid houdt, etc. Kortom het zijn persoonlijke keuzes die ieder mens kan maken. Je hoeft ook niet alles te doen. Bovendien gaat het niet om je eigen prestaties zodat je opvalt bij anderen en beter bent dan anderen: maar eigenlijk ben je zalig als je een ander vooruit helpt, als je de samenleving vooruit helpt.
Voor Jezus is een mens geslaagd en zalig als deze zijn leven begrijpt als een deel van een groter geheel, van een kerk, van een samenleving, een team of een school. Want die bij die acht houdingen die Jezus beschrijft, gaat het meer om de houding zelf dan om de activiteit.
De heiligen die we eren hebben ergens een van die zaligsprekingen waargemaakt. Sommigen hebben vrede gesticht, anderen konden goed bidden, anderen hebben veel voor anderen gedaan. We kunnen allemaal iets van hun houding overnemen. Dat geldt voor iedereen die gedoopt is, dat geldt voor iedereen die het vormsel heeft ontvangen. Jullie staan nog aan het begin van jullie weg, vormelingen. Neem het boekje van vanavond maar mee en plak de evangelielezing boven je bed en bedenk wat je het mooiste woord vindt: vrede, gerechtigheid, zuiverheid of barmhartigheid. Er zit vast wel iets voor je bij. Dat geldt voor ons allemaal. De wereld heeft nu enorm veel behoefte aan vredestichters. Terwijl we eigenlijk nergens een uitweg zien, geloven we toch dat God een opening zal tonen. Bidden we om heiligheid en wijsheid om die opening te zien. Amen