LogoAdVanDerHelm

kaarsjes

Verkondiging 1 november 2023, Hoogfeest van Allerheiligen

Lezingen
Openbaring 7, 1-4.9-14
Psalm 24
1 Johannes 3, 1-3
Mattheüs 5, 1-12a

Welkom op dit hoogfeest, dit familiefeest,
Heel ons leven zijn we bezig met het maken van vrienden, nieuwe contacten opdoen, je netwerk uitbreiden. Jezus verzamelt in zijn leven ook mensen die hij leerlingen, vrienden en discipelen noemt. Er zijn vele kringen om Jezus heen: een menigte van mensen en ook tegenstanders. Soms raken die tegenstanders gefascineerd en kiezen de weg van Jezus. Jezus nodigt uit; hij vraagt naar wat mensen zoeken en verlangen. Maar soms kan hij ook confronterend zijn en scherp.

Het feest van Allerheiligen helpt ons de mensen te zien die tot de binnenkring van Jezus behoren. Dat zijn niet alleen de mensen uit de tijd van Jezus zelf, maar ook de mensen na Hem die zijn voorbeeld, zijn evangelie een grote beslissende plek hebben gegeven. Het zijn niet de mensen die gezegd hebben: ik vind het evangelie belangrijk, want dat is een loze en vrijblijvende uitspraak. Het zijn de mensen die keuzes gemaakt hebben die het evangelie zelf zichtbaar gemaakt hebben. Het zijn evangelische mensen.

Vanavond een bijzonder welkom aan de vormelingen. Misschien zitten er wel toekomstige heiligen tussen? Met deze voorbereiding leggen we als parochie samen met jullie ouders een basis voor jullie leven als gelovige. Dit klinkt groot, maar dat is wel de bedoeling.

Het feest van Allerheiligen kunnen we vanavond niet los zien van de vreselijke dingen die gebeuren in Israël, Palestina en Gaza. Zelfs in dergelijke moeilijke situaties staan er mensen op die heroïsche daden verrichten. Laten we vanavond ook bidden dat zulke moedige mensen opstaan om de ontwikkelingen een andere richting op te duwen.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Wanneer gebruik je het woord ‘zalig’? Misschien heb je vanavond zalig gegeten, of heb je deze zomer een vakantie met zalig weer gehad, misschien wel een zalige vakantie. Zalig is een overtreffende trap van iets dat mooi, goed, lekker en vervullend is. Dat wat zalig is, past bij je leven. Je leven is dan compleet en goed.

Jezus gebruikt dit woord aan het begin van een grote toespraak die de toon zet voor zijn leven. We noemen deze toespraak de Bergrede omdat hij als preekstoel een berg gebruikt. Dat is altijd handig als je geen microfoon hebt. Wat hij hier doet is de spotlights op mensen zetten die volgens Jezus de ideale mens belichten. Wie is voor ons een ideale mens? Wie zijn onze idolen? Aan welke criteria moeten onze idolen voldoen? Ik stel die vraag ook aan de vormelingen: wie zijn jullie idolen? Waarin blinken zij uit? Waarom vind je hen een voorbeeld om na te volgen?

Het is maar de vraag of wij onze idolen herkennen in de acht categorieën die Jezus ons voorhoudt. De vraag is natuurlijk: waarom wíllen we eigenlijk voorbeelden? Kunnen we het zelf niet? Vervallen we dan niet in kopieergedrag? Net zo goed zingen als die beroemde zangeres? Of er net zo mooi uit zien als dat model? Of net zo rijk worden als die filmster? Maken we ons dan niet afhankelijk van die voorbeelden? Er kunnen twee dingen gebeuren: ofwel je gaat je best doen om je eigen talenten te ontwikkelen en ze zo te gebruiken dat je daar ook goed in bent. Dan is zo’n voorbeeld een stimulans om zelf vooruit te komen en te groeien. Ofwel, en dat is ook een risico van onze tijd: je denkt dat je dit ideaal nooit zult kunnen halen en daardoor kun je teleurgesteld raken in jezelf. Dan vind je jezelf niet goed genoeg. En dan ga je twijfelen aan jezelf. We zien dat jongeren nogal hoge eisen stellen aan zichzelf en aan elkaar. Dan werkt zo’n idool en voorbeeld averechts.

Dan weer terug naar Jezus: wat voor idealen houdt Hij ons voor? Het zijn stuk voor stuk geen concrete mensen, koningen of vorsten, of zangers of schriftgeleerden die Hij als voorbeeld naar voren schuift. Nee. Hij zegt: zalig ben je als je eenvoudig bent, zalig ben je als je vrede sticht, zalig ben je als je van gerechtigheid houdt, etc. Kortom het zijn persoonlijke keuzes die ieder mens kan maken. Je hoeft ook niet alles te doen. Bovendien gaat het niet om je eigen prestaties zodat je opvalt bij anderen en beter bent dan anderen: maar eigenlijk ben je zalig als je een ander vooruit helpt, als je de samenleving vooruit helpt.

Voor Jezus is een mens geslaagd en zalig als deze zijn leven begrijpt als een deel van een groter geheel, van een kerk, van een samenleving, een team of een school. Want die bij die acht houdingen die Jezus beschrijft, gaat het meer om de houding zelf dan om de activiteit.

De heiligen die we eren hebben ergens een van die zaligsprekingen waargemaakt. Sommigen hebben vrede gesticht, anderen konden goed bidden, anderen hebben veel voor anderen gedaan. We kunnen allemaal iets van hun houding overnemen. Dat geldt voor iedereen die gedoopt is, dat geldt voor iedereen die het vormsel heeft ontvangen. Jullie staan nog aan het begin van jullie weg, vormelingen. Neem het boekje van vanavond maar mee en plak de evangelielezing boven je bed en bedenk wat je het mooiste woord vindt: vrede, gerechtigheid, zuiverheid of barmhartigheid. Er zit vast wel iets voor je bij. Dat geldt voor ons allemaal. De wereld heeft nu enorm veel behoefte aan vredestichters. Terwijl we eigenlijk nergens een uitweg zien, geloven we toch dat God een opening zal tonen. Bidden we om heiligheid en wijsheid om die opening te zien. Amen

Verkondiging 29 oktober 2023, dertigste zondag door het jaar

Lezingen
Exodus 22, 20-26
Psalm 18
1 Thessalonicenzen 1, 5c-10
Mattheüs 22, 34-40

Woord van welkom
Welkom in dit huis van God en mensen,
Het is moeilijk om hier in vrede bij elkaar te zijn met de beelden die we krijgen uit het Heilig Land. Het lijkt niet alleen een wedstrijd te zijn met wapens, maar ook met beelden: wie kan de meest verschrikkelijke beelden tonen? Het is een strijd die op meerdere fronten wordt gevoerd. Het zijn steeds weer gewone mensen, kinderen en ouderen, onschuldigen die hier de hoogste prijs betalen.

We kijken als leerlingen van Jezus naar het kruis van Christus.
Dat kruis vertelt ons van opstanding. Gods liefde zal sterker zijn.
We geloven dat de doden in Gods vrede geborgen zijn.
We geloven dat het verlangen naar vrede niet zal stoppen.

Laten we in stilte al de slachtoffers bij God aanbevelen.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De enige katholieke parochie in Gaza is gewijd aan de heilige Familie. Er zijn zusters aan verbonden en een pastoor, Gabriel Romanelli, priester afkomstig uit Argentinië. Er zijn in Gaza ook enkele christenen van de orthodoxe kerk. Hun kerken en kloosters zijn plekken geworden om te schuilen. Al honderden mensen zijn daar nu verzameld om veilig te zijn voor de bombardementen. Naast de parochianen zijn er ook moslims die hun toevlucht bij de parochiegebouwen hebben gezocht. Maar het is de vraag of de heilige status gerespecteerd zal worden. Noch de strijders van Hamas noch de soldaten zullen daar veel aandacht, laat staan respect voor hebben.

De Heilige Familie is een bijzondere titel voor deze parochie in een land dat verscheurd wordt door een strijd die al decennia duurt. De term ‘familie’ staat voor degenen die ons het meest nabij zijn. Je kiest je familie meestal niet uit: die is er voor je. Het is een kostbare band en als je die je leven lang kunt koesteren, dan is dat een sterk fundament. Weinig is zo pijnlijk als verbroken familiebanden, familierelaties die niet meer hersteld worden.

Maar met de Heilige Familie is er iets bijzonders aan de hand. Het is niet zomaar een natuurlijke band van ouders en een kind. Belangrijker dan de bloedband die deze drie mensen verbindt, is de band van Gods belofte, de band van geloof. Daardoor worden deze drie mensen bij elkaar gehouden.

Christus zelf is het Woord van God. Hij is het gelaat van de eeuwige God. In Hem spreekt God tot Maria en Jozef, tot het Joodse volk en tot ons allemaal. Als wij de lezingen horen van het evangelie, in de liturgie of daarbuiten als we zelf het evangelie ter hand nemen, dan spreekt God tot ons. Als Hij zegt zoals vandaag in het evangelie: “Het grootste gebod is God liefhebben en de naaste als jezelf”, dan is dat meteen ook een levensopdracht die Jezus ons meegeeft. Zijn woorden zijn niet zomaar krantenberichten of verhalen over derden. Het zijn levende woorden die ons in beweging brengen. En de beweging van het evangelie is de weg naar de naaste, die ook de weg naar God is en tegelijk ook de weg naar je zelf, je eigen binnenkant. Door die weg word je zelf wie je bent: een naaste voor de ander.

Bij Maria komt door Gods woord ruimte om God te ontvangen, om zelf het Levende Woord dat van God komt, voort te brengen. God is geen vreemde voor haar, maar Hij is de bron van leven voor haar zelf. Dat Woord geeft haar een nieuwe identiteit: zij wordt door dat Woord tot Moeder van God gemaakt, herschapen tot Moeder van God, tot Moeder van de Kerk, tot moeder van ons allen. Door haar jawoord wordt Gods redding voor ons allen bereikbaar.

Jozef lijkt er met de haren bij gesleept: hij en Maria zijn niet getrouwd en zij is toch zwanger. Hoe is dat te begrijpen en te aanvaarden? Maar Jozef is rechtvaardig en wil haar niet beschadigen. Op aansporen van Gods Woord, gaat hij voor haar zorgen en laat hij haar niet alleen.

Zo is de Heilige Familie een eenheid die door Gods Woord bijeengebracht is en bijeengehouden wordt. De Heilige Familie is symbool van de gehele mensheid. Ook de mensheid wordt door Gods Woord tot leven geroepen, de mensheid wordt bijeengebracht en bijeengehouden.

Telkens weer laaien geweld en haat op, die mensen verdelen en uit elkaar slaan. We zien dat nu in het Heilig Land. Toch hebben Joden, christenen en moslims in veel tijden en in veel gebieden in vrede met elkaar geleefd. Zo af en toe komen er nog steeds voorbeelden tot ons van dorpen en gemeenschappen ook in Israël waar deze drie groepen in harmonie samen leven. Het conflict dat we zien is geen religieus conflict: het is een politieke strijd, een machtsstrijd, een vicieuze cirkel van haat en geweld. Het kan alleen doorbroken worden als mensen beseffen dat zij tot die ene mensenfamilie behoren. Het drietal van de heilige familie draagt de uitnodiging dat wij ons allen aansluiten bij deze heilige familie. Dat is de betekenis van ons doopsel, dat vieren we in de eucharistie die de eenheid van heel de mensheid symboliseert.

Laten we dus met trots zeggen dat wij tot de heilige familie behoren. Heilige Familie als andere naam voor onze geloofsgemeenschap, voor onze kerk. Laten we in solidariteit met de christenen van Gaza en allen die bij hen hun toevlucht zoeken, uitspreken: wij horen bij die heilige familie. Wij bidden voor die parochie en de mensen die er schuilen. Moge Gods Geest vaardig worden over de leiders van de volken om die familie te herstellen. Amen.

Bidden we voor de parochie van de Heilige Familie in Gaza en voor allen die er hun toevlucht zoeken. Dat zij een teken van hoop zijn. Dat zij hun geloof niet verliezen en de liefde kunnen vasthouden als bron van leven,. Dat zij zich gedragen weten door ons gebed. Bidden we om vrede voor het gehele Heilig Land en Jeruzalem. Laat ons bidden.

Verkondiging 15 oktober 2023, achtentwintigste zondag door het jaar

Lezingen
Jesaja 25, 6-10a
Psalm 23
Filippenzen 4, 12-14.19-20
Mattheüs 22, 1-14

Woord van welkom
Welkom in dit huis van God en mensen
De wereld lijkt een ongastvrije plek te zijn geworden, niet alleen door de klimaatproblemen en natuurrampen die de mensheid treffen, maar evenzeer door wat de mensen elkaar aandoen. Mensen zien de ander niet meer als mensen en zo kunnen ze elkaar het meest onbeschrijflijke leed aandoen: moord en slachtpartijen over en weer. Die dehumanisering is een groot gevaar: de paus heeft keer op keer gewaarschuwd dat er geen toekomst is voor de wereld als we elkaar niet als broeders en zusters zien. Hier bij elkaar lukt dat wel, maar de uitdaging is nu juist om degenen die we niet begrijpen als broeders en zusters te zien. Zoals Hanneke Gelderblom, holocaustoverlevende, woensdag bij het interreligieus gebed zei in Den Haag: vrede sluit je niet met je vrienden, vrede sluit je met je vijanden.

De beelden van vorige week in Israël waren een absoluut dieptepunt, maar ze zijn de uitbarsting van een vulkaan die al jaren op uitbarsten staat. We laten ons niet meeslepen in de dehumanisering en spaningen. Het visioen dat ons vandaan wordt voorgehouden, tilt ons uit boven de realiteit van deze dag: er is een Bijbels perspectief dat ons wijst op een visioen op langere termijn: God die alle volkeren verzamelt. Wij willen dat visioen vieren hier in deze eucharistie. In stilte gedenken we alle slachtoffers van de afgelopen week. We gedenken ook de boosheid en woede die in ons eigen hart leven en we vragen God om vergeving.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De boosheid van Jezus waarover we deze weken in het evangelie lezen, is gericht aan mensen die hun verantwoordelijkheid niet nemen. Jezus richt zich in de parabels op de leiders van het volk. Hij laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Aan de religieuze leiders van die tijd is veel toevertrouwd, maar er wordt ook veel van hen gevraagd. Maar volgens Jezus zitten zij op de verkeerde weg. Zij hebben het land en de gelovigen uitgeleverd aan de machtige Romeinen en het geloof gemaakt tot een letterknechterij. Voor hen is de werkelijkheid simpel en duidelijk: de wet zegt dit en dat en dan weet je waar je je aan moet houden. Je hoeft niet meer na te denken, je moet simpelweg de regels volgen.

Gods gerechtigheid is echter hoger, dieper, breder en ruimer dan wij ons kunnen bedenken. Wij houden van begrenzing, overzichtelijkheid. We willen elkaar wel liefhebben, maar er zijn grenzen. Voor Jezus daarentegen zijn er geen grenzen. Zijn leven en zijn verkondiging staan in de traditie van de profeten zoals we vandaag horen bij Jesaja: God wil alle volkeren der aarde in vrede verzamelen. De beelden die Jezus en de profeten gebruiken zijn die van een maaltijd, een bruiloft, een verbondsmaaltijd. Hier wordt de mensheid een uitweg geboden.

Toch lijkt het soms alsof de mens gevangen zit. De werkelijkheid waarin we leven, is niet altijd mooi. Terwijl we beseffen dat de schepping van God goed gemaakt is en dat het verlangen van de mens naar vrede en goedheid diep in zijn wezen verankerd ligt, blijkt het keer op keer onmogelijk om de wereld zo ook in te richten. Ik ben in verband met het vredesgebed van afgelopen woensdag weer begonnen met het lezen van de Klacht van de Vrede van Erasmus uit 1517. Hij schrijft in naam van de vrede: terwijl God de mens zo gemaakt heeft dat hij de ander nodig heeft en een relationeel en sociaal wezen is, keert de mens toch steeds weer naar zichzelf en zoekt zijn of haar eigen belangen. Op die manier wordt de vrede het zwijgen opgelegd. En juist degenen die de vrede hoog in het vaandel zouden moeten houden, laten het afweten.

In de tekst van Paulus van vandaag worstelt hij daar ook mee. Terwijl hij deze brief schrijft, zit hij gevangen en is op weg naar zijn rechtszaak in Rome. Hij lijdt armoede, honger en gebrek. Hij zal nog schipbreuk lijden en moet ook martelingen ondergaan. Terwijl hij de liefde van Christus predikt, wordt hij gevangen gehouden en met de dood bedreigd. Zo lijkt ook de mensheid bij wie menswaardigheid en verdraagzaamheid en naastenliefde hoog in het vaandel staan, gevangen in oorlog, geweld en armoede.

Op die geestelijke en voor sommige mensen zelfs letterlijke gevangenschap geeft de profeet Jesaja een ander perspectief. Verscholen onder al die gebeurtenissen zit ondanks alles toch een heilsplan van God. Dat is niet een plan dat wij kunnen bewerken en realiseren, maar het zal ons gegeven worden. Dat plan heeft te maken met de verzameling van mensen bij elkaar. Op die ene berg. Een plek waar de mens wordt opgetild. Verheven tot een nieuwe manier van leven. Een manier van leven die alles te maken heeft met Gods koninkrijk.

Nu wij de eucharistie vieren mogen we ons al genodigd weten tot die maaltijd op de berg. Wij zijn ook allemaal verschillend. Het doopsel geeft een gezamenlijk fundament en het is een voorproef van die maaltijd op de berg. De bescheiden gaven die we hier delen, brood en wijn, verwijzen naar de overvloed van Gods aanwezigheid. Moge het samen delen van deze gaven een inspiratiebron zijn om dat visioen van vrede en vrijheid in Christus levend houden, dat we bemoedigd worden en elkaar en anderen kunnen bemoedigen. Dat wij hier samen zijn is een profetisch teken voor de wereld. Wij geven met elkaar de moed niet op. Wij geven met elkaar de hoop op vrede niet op, zelfs niet nu deze onmogelijk lijkt. Amen