Verkondiging Feest Kruisverheffing, 14 september 2014
Lezingen
Numeri 21, 4-9
Psalm 78
Filippenzen 2, 6-11
Johannes 3, 13-17
Woord van welkom
De cyclus van de gewone zondag door het jaar wordt doorbroken met het Feest van Kruisverheffing, dat vandaag op zondag valt en onze aandacht vraagt. Het feest roept onze verbinding met Jeruzalem weer in herinnering: daar ligt onze oorsprong, daar ligt ons fundament. In 325 is daar een kruis gevonden dat in de traditie als het kruis van Christus geldt en daar is de kerk van het heilig Graf gebouwd, dat een centrale plaats in ons geloof inneemt.
Wij zijn burgers van Jeruzalem, waar het lijden en sterven en de opstanding van Christus een nieuwe toekomst voor de mens hebben getoond. Op het feest van Kruisverheffing staat het kruis van Christus centraal, maar het is de opstanding die de bron van onze hoop is, ook voor vandaag om te geloven dat God een uitweg zal bieden uit het geweld en de oorlog die we om ons heen zien.
Vragen we God om vergeving voor die keren dat we het kruis wilden ontlopen en geen vertrouwen in de verrijzenis hadden.
Homilie
Vandaag begint in sommige kloosters traditioneel de monastieke vasten. Die vasten beperkt zich niet tot de veertig dagen die wij kennen, maar duurt ongeveer zes maanden. Dat geeft aan dat dit feest van Kruisverheffing vooruit wijst naar Pasen. Met dit feest begint vandaag al de voorbereiding op Pasen. Het geeft op deze manier de relatie aan tussen kruis en opstanding. Het feest herinnert historisch aan de wijding van de kerken van het heilig Kruis en van het heilig Graf die nu in één basiliek samenkomen. Op deze plek in Jeruzalem werd in de vierde eeuw het kruis van Christus gevonden. Vanaf die tijd hebben relieken van het heilig Kruis zich verspreid over de wereld, tot in Den Haag. Het feest van Kruisverheffing maakt duidelijk dat het teken van het kruis geen teken van dood en ellende is, maar van opstanding en leven.
We beseffen dat dood en leven dicht bij elkaar zijn. Nog scherper: de criteria voor wat dood is en waar leven begint, liggen in het evangelie elders dan in de wereld gebruikelijk is. Zelfs in de aanwezigheid van het lijden, kan een vitale kracht aanwezig zijn, zelfs in het lijden kunnen mensen het leven toch zinvol maken, tegen de verwachtingen in.
Daar waar de wereld bevreesd is voor de dood, zien wij als christenen dat Gods levenwekkende krachten nieuwe kansen ten leven kunnen geven. Wie zien dat in het verhaal van Lazarus en de dode jongen van Naïn, die aan zijn moeder terug geschonken wordt en vooral in de opstanding van Christus zelf. Na een slavendood blijkt het graf leeg te zijn en ontmoeten de leerlingen Hem als levende. In het kruis wordt het nieuwe leven al getoond.
Veel mensen hebben in onze tijd een kruis te dragen en het geweld en de haat hebben dusdanige vormen aangenomen dat paus Franciscus deze week de uitspraak deed dat het lijkt alsof er een derde Wereldoorlog bezig is. Hij sprak dit uit bij een herdenking van de eerste Wereldoorlog die honderd jaar geleden begonnen is.
In ieder geval houden oorlogshandelingen alle landen van de hele wereld nu bezig. Landen in alle werelddelen zijn op zijn minst via sancties en politiek overleg in de VN of NAVO met deze oorlog verbonden. Veel landen leiden zelf onder concrete oorlogshandelingen of geweldsdaden. Denken we aan de gevechten in Afrika, in Noord Afrika, en het Midden Oosten. Op vele plaatsen loopt de spanning hoog op en zoeken mensen met hun kinderen een veilig heenkomen. Nooit waren er zoveel vluchtelingen in de wereld als nu.
Op dit feest van Kruisverheffing, kijken wij als christenen naar dit lijden en zien daarin het gelaat van de lijdende Christus. Opnieuw moet Hij lijden, opnieuw wordt zijn liefde vertrapt en wordt zijn hoop belachelijk gemaakt. Er is geen einde aan het lijden van Christus gekomen. God heeft gekozen om in deze mensen Jezus, de lijdende dienaar onze tochtgenoot te laten zijn. Daar waar mensen nu nog vervolgd en gekleineerd worden en hun geweld wordt aangedaan, draagt God dit lijden van de mensheid.
Veel mensen wijzen het evangelie af en menen dat ze geen God nodig hebben. Ze denken dat geloof in God leidt tot geweld en tot onverdraagzaamheid en tot onderdrukking. Ze hebben gelijk waar geloof inderdaad misbruikt wordt voor andere doeleinden dan de wil van God. Maar hun houding maakt dat mensen zich aan cynisme overgeven en dat zij zich in hun individualisme opsluiten. De giftige slangen uit het verhaal van Numeri in de eerste lezing, staan symbool voor die levenshouding. Het antwoord van God op de klaagzangen van het joodse volk in de woestijn is niet een soft antwoord van stil maar wacht maar, ik zal jullie wereld wel redden, maar Hij geeft een harde les. Hij nodigt mensen uit om daadwerkelijk een keuze voor het goede te maken. God neemt de mensen die keuze niet uit handen. Integendeel, juist in de harde wereld van vandaag moeten de mensen het kruis niet willen ontwijken of ontkennen. Als gelovige mensen, of mensen die zich gelovig noemen, de hoop op Pasen opgeven, dan krijgen andere krachten, de giftige slangen, het voor het zeggen. Houden wij het zicht op Pasen? In onze kalender zijn wij het verst van Pasen verwijderd, zoals we in onze huidige situatie van de wereld heel erg ver verwijderd lijken te zijn van het koninkrijk Gods, van Pasen. Het feest van Kruisverheffing vertelt ons dat we onze ogen en ons hart gericht moeten houden op het kruis van Christus en dat wij ondanks het lijden het zicht moeten bewaren op wat God geeft aan nieuw leven. Wij ontlenen ons leven niet aan wat de wereld ons te bieden heeft, maar aan God zelf. Daar herinnert Kruisverheffing ons aan. Nu al zijn wij mensen van Pasen, mensen die de opstanding van Christus met ons meedragen.
Amen.