Verkondiging 1 januari 2015, moederschap van Maria - vredeszondag
Lezingen
Numeri 6, 22-27
Psalm 67
Galaten 4, 4-7
Lucas 2, 16-21
Welkom
Op deze eerste dag van het nieuwe jaar leggen we ons leven weer opnieuw bij God en vragen Hem om zijn zegen. In het bijzonder vragen we op voorspraak van Maria, Koningin van de vrede en Sterre der zee om zegen voor onze nieuwe parochie die vandaag van start gaat. De bisschop heeft een decreet gemaakt en dat krijgt de komende tijd uitvoering. Het betekent een grote historische verandering, maar het fundament blijft het evangelie van Christus. We willen dit blijven uitdragen als gemeenschap van gebed en dienstbaarheid.
We bidden dat onze geloofsgemeenschap van de H. Jacobus binnen die nieuwe parochie met vijf andere geloofsgemeenschappen, een trekkende rol mag blijven vervullen en velen zal inspireren om werk te maken van hun geloof!
Vandaag is het naast de feestdag van het Moederschap van Maria, octaafdag van Kerstmis, ook de internationale dag van vrede. Zoals ieder jaar geeft de paus een vredesboodschap en die wil ik ook vandaag bespreken. Laten we bidden dat Gods vrede over ons zal neerdalen.
Homilie
Het thema van de vredesboodschap 2015 van paus Franciscus is de strijd tegen slavernij. Het kwaad in de wereld dat we iedere dag weer tegenkomen, zowel in de grote wereld als in onze eigen persoonlijke leven, kan ons verleiden tot gedrag dat onwaardig is. We kunnen verleid worden om ons tot hetzelfde niveau te verlagen als degenen die het kwaad bedrijven.
Vorig jaar sprak paus Franciscus van broederschap en fellowship als een houding die ons kan bevrijden van slavernij. Wanneer we elkaar beschouwen als broeders en zusters, zal slavernij geen kans krijgen. Paus Franciscus verwijst naar de brief van Paulus aan Filemon. Daar komt de slaaf Onesimus ter sprake. Deze is weggevlucht van zijn “eigenaar” Filemon en is bij Paulus terecht gekomen. Daar is hij gedoopt en broeder geworden. Hij wordt terug gezonden naar Filemon. Zij moeten nu niet meer als heer en dienaar met elkaar omgaan, maar als broeders. Het is een bijzonder ontroerende brief, waar Paulus het instituut van de slavernij, zoals dat in de Romeinse tijd bestond, niet aanvalt, maar wel laat zien dat de christenen een manier van met elkaar omgaan hebben die daar verre bovenuit stijgt.
De broederschap staat vanaf het begin der mensheid onder druk, vanaf het moment dat Kaïn zijn broer Abel vermoordt. Broeders en zusters erkennen dat zij dezelfde oorsprong hebben. Wanneer mensen zich van die oorsprong verwijderen, verwijderen zij zich van elkaar. Wanneer er verwijdering van God is, dan raken de mensen ook van elkaar vervreemd. Die broederschap wordt niet afgedwongen, maar vraagt een keuze en een vrije bekering.
Er zijn vele vormen van slavernij. Zij begint daar waar mensen als object worden beschouwd en als het eigendom van anderen. Dat wordt natuurlijk niet altijd uitdrukkelijk gezegd, maar uit gedragen situaties kan dat wel afgeleid worden.
Armoede is de eerste oorzaak die ook aan de orde is wanneer mensen achter raken in hun ontwikkeling en buiten gesloten worden van maatschappelijke ontwikkelingen en vooruitgang. Als er geen perspectief is op vooruitgang, dan is er sprake van armoede. Dat heeft dus ook te maken met gebrek aan goed onderwijs, zodat jongeren onvoldoende mogelijkheden hebben om zich te ontwikkelen. Dan gaan andere perspectieven lonken en de criminele verleidingen liggen dan op de loer.
Corruptie is een tweede oorzaak: daarmee bedoelt de paus dat het hart van de mens gecorrumpeerd wordt door het verlangen naar geld en materiële welvaart. Alles wordt gedaan voor het financieel gewin. Vaker dan mensen toegeven is geld de drijvende kracht in hun leven en niet de waardigheid van de menselijke persoon. “Het moet allemaal natuurlijk wel betaald worden” wordt er dan geroepen. Op vele manieren zijn wij deel van het systeem en moeten wij ons geweten laten spreken om de juiste keuzes te maken omwille van de mensen die wij ontmoeten.
Gewapende conflicten, gewelddadige criminele activiteiten en terroristen zijn een volgende oorzaak van slavernij. Mensen worden slachtoffer gemaakt, zij worden ontvoerd en voor gewelddadige doelen misbruikt.
Wat is er nodig? De paus bekritiseert de globale onverschilligheid die deze problematiek van slavernij niet serieus neemt. Er zijn goede initiatieven.
Op de eerste plaats noemt de paus het werk van religieuze congregaties, met name van vrouwelijke religieuzen die zich inzetten voor mensen door ondersteuning, onderwijs en re-integratie in de samenleving, in het bijzonder voor vrouwen, die in de slavernij terecht zijn gekomen.
Voorts wijst hij op de taak van de nationale overheden, de internationale gemeenschap en tenslotte van bedrijven en consumenten.
Ook wij als gelovigen dienen ons van deze problematiek bewust te zijn en onze verantwoordelijkheid op ons te nemen, daar waar we dat kunnen, ook door als consument de juiste keuzes te maken. Ik denk dat we ons in Nederland niet meer kunnen verschuilen achter de stelling dat we niet kunnen weten waar producten vandaan komen.
De kerk heeft de opdracht om door haar caritas mensen bij te staan en projecten te steunen die tegen de slavernij optreden en mensen daarvan bevrijden. Dat kan ook individueel. We propageren broeder- en zusterschap ook jegens hen die in slavernij zijn. Ook zij zijn onze broeders en zusters, zij zijn geen vreemdelingen, maar zij dragen ook het gelaat van Christus. Deze broederschap kleurt ons denken èn ons handelen, ons spreken èn ons bidden.
De paus noemt aan het einde van zijn brief het voorbeeld van de heilige Josephina Bakhita: een vrouw die als slavin uit Soedan veel te lijden heeft gehad. Ze werd bevrijd en daarna religieuze zuster en getuigde van haar vergevingsgezindheid: een voorbeeld van iemand die haar trauma heeft overwonnen door haar geloof en religieuze leven. Zij heeft dus de verleiding van onwaardigheid, van boosheid en wraak weten te weerstaan en ze heeft die zelfs omgedraaid tot vergeving en verzoening. Ze is als heilige gestorven.
Laten wij, ook op deze dag van vrede, altijd leven vanuit de vrede van Christus die Hij aan ons, zijn kerk, heeft toevertrouwd. Daartoe wens ik u Gods zegen en zalig Nieuwjaar.
Amen
Voor de tekst van de boodschap: klik hier.