Verkondiging 22 december 2024, vierde zondag van de Advent
Lezingen
Micha 5, 1-4a
Psalm 80
Hebreeën 10, 5-10
Lucas 1, 39-45
Woord van welkom
Van harte welkom. De vierde kaars die ontstoken is op de adventskrans, staat voor Elisabeth: de oude onvruchtbare vrouw die moeder gaat worden. In de ontmoeting met Maria blijkt deze vrouw een profetes, en zelfs het kind in haar schoot, Johannes die de Doper, is nu al de wegbereider omdat hij zijn moeder duidelijk maakt, dat haar nicht Maria de Verlosser in zich draagt. Elisabeth zou wel eens de eerste kunnen zijn die weet van Maria’s zwangerschap.
De kerk moet leren luisteren naar de stem van vrouwen zoals deze twee: vrouwen die vervuld zijn van nieuw leven. Hoe is dat met onszelf? Waar denken we tekenen van nieuw leven te vinden? Luisteren betekent ook kiezen waar je wel en waar je niet naar luistert. Het vierde kaarsje wil ons helpen om minder afgeleid te worden door het harde geschreeuw en het boze geroep in onze samenleving. We luisteren naar de kleine stem in onze wereld, de kleine stem in onszelf die vertelt dat het nieuwe leven dat God geeft, al begonnen is. laten we in deze viering ons open stellen voor die stem. We bidden God om ontferming en om de kracht van die kleine stem.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Met de groet van Elisabeth wordt Maria geplaatst in een lange reeks van vrouwen die de geschiedenis van Israël bepaald hebben, Jaël en Judith worden ook gezegend genoemd. “Gij zijt de gezegende onder de vrouwen” zijn woorden die wij dagelijks gebruiken in het Wees gegroet. Als wij in ons dagelijks gebed deze woorden van Elisabeth herhalen, denken wij vast niet telkens aan deze ontmoeting die we Maria Visitatie zijn gaan noemen, een feest dat we 31 mei nog eens dunnetjes overdoen. Maar vandaag herkennen we in de woorden van ons Mariagebed het verlangen dat we koesteren naar opnieuw een redding in onze geschiedenis. We houden dat verlangen levend, telkens wanneer we dit gebed bidden. We beseffen dat God hiermee zijn belofte vernieuwt, dat Hij de mensheid niet zal overlaten aan de duisternis. Maar wat is de weg die Hij wijst? Voor welke keuzes staan wij zelf? Ook als wij de wereld niet kunnen veranderen, zijn we toch niet machteloos. In de wereld is het gebruikelijk om grote woorden te spreken. Om aandacht te trekken wordt dreigende taal het best verstaan, duidelijke ultimata worden het meest gehoord. Bij onderhandelingen moet je vooral hoog inzetten om er het beste uit te halen. Roepen, schelden, schreeuwen en dreigen: het is vaak een strategie om zoveel mogelijk te bereiken. Bij onderhandelingen die achter de schermen al aan de gang zijn rond het beëindigen van een aantal akelige oorlogen, zal dit zeker niet anders zijn.
Het spreken van Elisabeth en Maria vandaag gebeurt ergens ver weg buiten de spotlights van de geschiedenis, niet in de hoofdstad Jeruzalem. Er zijn ook geen getuigen bij. In die enkele zinnen gebeurt echter ongelooflijk veel. Maria die net de boodschap van de engel Gabriel heeft gehoord en aanvaard, trekt erop uit met spoed en komt aan in het huis van Zacharias en begroet Elisabeth. Waar is Zacharias? Die doet er even niet toe: het gaat om de twee zwangere vrouwen die elkaar ontmoeten. Elisabeth had zich verborgen gehouden sinds het moment dat zij besefte dat ze zwanger was. Maar nu komt ze tot spreken, na zes maanden. Ze komt tot spreken en het zijn profetische woorden die zij spreekt: ze herkent immers in Maria de moeder van de Messias.
Welke woorden brengen ons zelf in beweging? Voortdurend worden woorden op ons afgevuurd opdat we kopen, consumeren, goede doelen steunen, aan loterijen meedoen, van politieke partijen lid worden. Tussen al dat gekrakeel ontbreekt meestal de stem van het evangelie. Aan ons de keuze op welke stemmen we ons richten. Ook Micha is zo’n stem. De kleine profeet die net als in de tijd van de geboorte van Jezus vrijwel vergeten is. Het is de stem van een visioen dat voor onmogelijk wordt gehouden. Maar dit visioen wordt pas onmogelijk indien ook wij dit vergeten. In de aanblik van de huidige oorlogen, lijkt dit visioen onrealistisch en wereldvreemd: alle broeders (en zusters zeg ik erbij) komen samen met de kinderen van Israël om in vrede te leven. Met dat doel worden de kinderen van Elisabeth en Maria geboren: Johannes de wegbereider en Jezus de verlosser. Ook wij zijn geboren met die opdracht. We zijn daartoe gedoopt. Het doopsel heeft ons in diezelfde traditie geplaatst. Bij ons doopsel is door God tegen ons gezegd: je bent gezegend onder de mensen om stem te geven aan het visioen dat ik je heb meegegeven. Laten we onze stem van geloof en hoop horen? Laten we onze wereld bepalen door die harde stemmen die ik eerder noemde? Wat doet dat met onze stem? We laten ons toch onze stem niet afnemen? We laten ons toch door de wereld dit visioen niet afnemen?
We bereiden ons voor op Kerstmis opdat we enkele dagen ruimte maken voor de stem van het visioen, enkele dagen voor de stem van het kind dat geboren wordt. Er staat veel op het spel, zo zegt ook de Hebreeënbrief: we hebben het nodig om geheiligd te worden, om weer heel te worden. Vaak worden we door harde woorden, boze woorden beschadigd, of op een verkeerd spoor gezet. De stem van de twee vrouwen Elisabeth en Maria, de stem van Johannes en Jezus die straks weer klinken, kunnen ons helen en heiligen, opdat wij in de wereld deze stem kunnen laten horen. Amen