Verkondiging 15 december 2024, derde zondag van de Advent

Lezingen
Sefanja 3, 14-18a
Jesaja 12
Filippenzen 4, 4-7
Lucas 3, 10-18

Woord van welkom
Van harte welkom. Met de derde kaars gloort het licht van de hoop. Het kerstkind zal zeker komen. De verwachting van dat Kind en het evangelie dat het brengt in deze wereld, mag ons van vreugde vervullen. Niet in de boodschap van deze wereld vinden we vreugde, maar juist in het wereldvreemde, het buitenaardse van de profetische boodschap van vandaag. Die zullen de engelen aankondigen aan de herders, de verschoppelingen van de aarde. Zij weten dat zij voor het vreugdevolle, wereld-veranderende evangelie niet naar de aarde moeten kijken, maar naar de hemel. Daar ligt de bron. Zo lijkt het wel alsof we niet van deze wereld zijn. We mogen ons beschouwen als een Sefanja, die een vreugdevolle boodschap brengt namens God. Dat maakt ons tot bruggenbouwers. Niet alleen tussen mensen, maar ook tussen hemel en aarde. Dit vraagt van ons vertrouwen in die boodschap van de profeten en van Johannes de Doper die vandaag ook tot ons spreekt. We bidden God om ontferming en om de kracht van het kleine licht.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De voorbereidingen zijn in volle gang om Kerstmis te vieren. Naarmate de duisternis intenser wordt, wordt ook de feestverlichting uitbundiger. Of dat nu helemaal de bedoeling is? Er zijn mensen die hun hele huis tot een kermis maken. Soms kan een overdaad van kunstlicht een gebrek aan innerlijk licht verhullen. Daarom is voor ons het licht van drie kaarsen op de adventskrans voorlopig voldoende. Het kleine kwetsbare licht heeft een sterkere boodschap dan de glanzende straten en overdadige huizen die wedijveren om de mooiste kerstverlichting. Soms lijkt het alsof Kerstmis al is begonnen. De nationale Kerstboom is ontstoken, kerststallen zijn weer van de zolder gehaald, zoals ook in onze kerk. Maar er is wel iets bijzonders aan de hand. De afgelopen week zijn vele honderden mensen tijdens kaarsjesavond naar onze kerk gekomen om de kerststal te zien. Een aantal mensen vroeg verbaasd: waar is het kerstkind? Zijn jullie die vergeten? In die kleine opmerking zit precies het geheim van de advent verscholen: wij maken hier onderscheid tussen de voorbereiding en het feest zelf. De voorbereiding voor het kerstfeest is nodig om het feest beter te begrijpen en het straks werkelijk met hart en ziel te vieren. We hebben geen vier weken nodig om boodschappenlijstjes te maken of de kerstboom neer te zetten, of de hele verzameling kerststallen, zoals een aantal mensen er een hobby van maakt.

We hebben wel vier weken nodig om ons innerlijk voor te bereiden op het Kerstfeest, want dat is minder gemakkelijk gedaan. Dat vraagt bezinning en reflectie en vooral ook zelfreflectie. Johannes de Doper is onze wegwijzer vandaag. Hij is in de tekst van vandaag opvallend mild. Hij kan ook fel uit de hoek komen, maar hier is hij juist pastoraal, zouden we kunnen zeggen. Hij blijft dicht bij de dagelijkse werkelijkheid van de mensen die aan hem vragen: wat moeten we doen? Tollenaars en soldaten hoeven niet van baan te veranderen, maar moeten leven volgens de waarden en morele grenzen die bij hun functie horen. Het lijkt simpel, maar we zien voortdurend dat mensen morele waarden manipuleren en deze naar hun eigen belangen vertalen en misbruik van hun verantwoordelijkheid rechtvaardigen.

Uit het feit dat deze vraag door deze groepen aan Johannes gesteld wordt, blijkt dat zelfs de tollenaars en soldaten al onderweg zijn. Dat juist deze twee groepen genoemd worden is geen toeval. Zij vormen de krachtigste symbolen van de onderdrukker, de heidense Romeinen. Geld en geweld zijn middelen om een volk te onderdrukken. In zijn advies is Johannes hier geen revolutionaire profeet, maar hij wijst de tollenaars en soldaten op hun verantwoordelijkheid zich niet te laten misbruiken voor het machtsspel van anderen. Laat je eigen persoonlijke geweten spreken. Laat niemand voor jou denken. Geef je verantwoordelijkheid niet uit handen door simpel te doen wat de machtigen, de influencers van je vragen. Zorg dat je geweten gevormd wordt door de roepstem van de ander, de roepstem voor het welzijn van het volk. In die stem kunnen we Gods stem verstaan.

De opdracht die Paulus geeft in zijn lezing, is dat we het besef dat God met ons is, niet loslaten. Dat is immers een bron van vreugde en geluk. De angst en de duisternis die we in de wereld zien, vinden hun bron in de gedachte dat de mensheid aan zichzelf is overgeleverd en dat de machtigen van deze aarde de geschiedenis zullen bepalen. En het wordt steeds ingewikkelder, omdat democratische processen verstoord worden. Er wordt gemanipuleerd bij het leven. Verkiezingen worden gemanipuleerd en door vreemde mogendheden wordt ingebroken in meningsvorming en opvattingen. Daarom is het belangrijk om als bron van onze vreugde te blijven kijken naar die drie kleine lichtjes op de krans en ons niet te laten verleiden door de overdaad van het kunstlicht. Die lichtjes wijzen de weg naar het kerstkind. Juist het adventslicht, nodigt ons uit bij onze eigen overtuiging te blijven dat wij mensen van God zijn en dat God ons altijd nabij blijft, ook in de duistere periode van onze geschiedenis waarin we ons nu bevinden. Die boodschap van de vreugde van deze zondag Gaudete vindt niet zijn oorsprong in onze ervaringen van alledag van deze wereld, maar vindt zijn bron in het kleine licht dat ons de weg wijst. Amen