Verkondiging 10 november 2024, tweeëndertigste zondag door het jaar
Lezingen
1 Koningen 17, 10-16
Psalm 146
Hebreeën 9, 24-28
Marcus 12, 38-44
Woord van welkom
Deze week hebben we de H. Willibrord, apostel van Noord-Nederland herdacht. Hij is in onze streken het geloof komen brengen en vanuit Utrecht heeft hij zijn zendingswerk uitgebreid. Voor ons biedt dit gelegenheid over de stand van ons geloof te denken en met name over de betekenis van oecumene in onze tijd. Er worden misschien minder spectaculaire stappen gezet. Dat betekent dat de bereikte resultaten al zo zijn ingeburgerd, dat we ze niet meer bijzonder vinden. De goede relaties tussen kerken en christenen zijn vanzelfsprekend, ondanks een paar achterhoedegevechten die hier en daar nog gevoerd worden. De oecumene staat niet op zichzelf: het gaat om de wereld zelf. De term oecumene verwijst naar de gehele wereld en niet alleen de christelijke wereld. Hoe staat het met onze wereld? Ons eigen Amsterdam, stad van tolerantie en vrijheid, was toneel van geweld en provocatie en van antisemitisme. Allerlei krachten maakten dat mensen zich als vijanden van elkaar zijn gaan gedragen. Laten we aan het begin van de viering vragen om vergeving voor al die keren dat we zelf verdeeldheid brachten. En laten we bidden om ontferming.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De weduwen uit de eerste lezing en het evangelie zijn extreem arm. Ik heb nog eens opgezocht wat de waarde zou kunnen zijn van de twee kopermunten die de weduwe aan de tempelschat heeft toegevoegd. De twee munten (lepta) die de weduwe in de offerkist gooide, waren de kleinste koperen muntjes die toen in omloop waren. Van twee lepta kon men een handvol meel kopen om daar brood voor één persoon voor één maaltijd van te bakken. Hier zien we de overeenkomst met de eerste lezing. De weduwe van Sarepta had precies nog zoveel meel beschikbaar en zij schonk het weg aan de profeet Elia. Uiteindelijk is het vertrouwen waarmee zij haar schamele resten deelt met de haar onbekende profeet Elia de weg naar overvloed.
Als wij zien in de wereld wat er gebeurt, zien we geweld en angst. De gewelddadigheden in Amsterdam zijn een vreselijk dieptepunt. Die komen echter niet uit het niets. Wie zegt verbaasd te zijn over zoveel geweld, heeft de signalen niet gezien en niet herkend. De onrust in de wereld komt ook dagelijks onze huiskamers binnen. De verkiezingen in de VS werden bepaald door de economie: “Heb ik wel genoeg geld?” Oorlogen in Oekraïne en Gaza worden bepaald door de vraag: “heeft mijn land voldoende veiligheid en macht? Hoe kan ik de ander eronder krijgen?” In de vele andere conflicten die aan de gang zijn, moeten de verzoenende krachten van vredesbewegingen het afleggen tegen wapenhandel en economische en politieke belangen. Die landen worden aan hun lot overgelaten, omdat de rijke landen met zichzelf bezig zijn en muren optrekken om hun welvaart te behouden.
De kerken zijn ook erg bezig met zichzelf: heb ik wel voldoende gelovigen, voldoende vrijwilligers en ook voldoende financiën om te overleven? Het zijn verstandige vragen en begrijpelijk met het oog op de situatie van de kerken. Maar met het oog op de lezingen van vandaag begrijpt u dat dit de verkeerde vragen zijn.
Ondanks haar weinige geld, gaat de weduwe naar de tempel. Het is een weg van vertrouwen in het besef dat God haar wel degelijk ziet, ondanks de afkeurende blikken van de elite. Voor haar is het geloof een bron van inspiratie en heeft ze er alles voor over om met die inspiratiebron in contact te blijven. De boodschap van oecumenezondag met het voorbeeld van de twee weduwen, is dat we ondanks de kwetsbaarheid van ons geloof en onze geloofsgemeenschap, moeten blijven bouwen aan eenheid en verbondenheid. Wij doen niet mee met het wijzen naar vijanden, wij doen niet mee aan het demoniseren van groepen. Wij stemmen niet in met de populisten die ons oproepen uitsluitend ons eigen belang te dienen. Er is maar één wereld waarin we allen samen leven. Die wereld dienen we te delen met elkaar. De grenzen tussen landen bieden geen werkelijke bescherming, omdat alle problemen van economie, politiek en ecologie wereldwijd zijn en alle landen en volkeren met elkaar verbonden zijn.
Wij weten ons vandaag op deze oecumenezondag verbonden met alle christenen wereldwijd, die elkaar vandaag de vrede wensen, die met elkaar het ene Onze Vader bidden. Die eenheid is sterker dan de verschillen. Zo zou het ook in de wereld moeten kunnen. Morgen start de week van respect. Een stichting die in ons land bouwt aan onderling respect. Er worden honderden gastlessen gegeven op scholen om de jongeren bij te brengen dat je respect dient op te brengen, juist voor de mensen die normaal gesproken het bloed onder je nagels vandaan halen. Helaas laten we ons meeslepen door conflicten elders; zij wakkeren de tegenstellingen in ons eigen land aan en zetten mensen aan tot geweld.
Ons kwetsbare geloof, dat in de ogen van de wereld misschien minder waard is dan een paar geldstukken, waar je niet meer echt van kan leven, blijft voor ons een levensbron, een inspiratiebron. Daarom blijven we aan de geloofsgemeenschap bouwen, omdat we samen getuigen zijn dat het anders kan, dat er een andere weg is. Laten we de moed bewaren om van die weg te blijven getuigen, samen met alle kerken en de mensen van goede wil. Amen
Voorbede
Zusters en broeders, wij zijn hier samengekomen om God te danken voor Zijn gaven aan ons en Hem te vragen die gaven in ons leven tot volle bloei te laten komen. Leggen wij vol vertrouwen ons gebed aan Hem voor:
Voor de wereld waarin we leven, waar steeds mensen tegenover elkaar staan en elkaar de ruimte om te leven ontnemen en soms zelfs het leven zelf, dat de Geest van eenheid mensen inspireert tot vrede en verzoening. Laat ons bidden.
Allen: Heer onze God, wij bidden U, verhoor ons.
Voor alle bevolkingsgroepen in ons land die zich bedreigd voelen, voor mensen die geconfronteerd worden met antisemitisme, vijandschap en geweld, dat er maatregelen worden genomen om hen te beschermen en bidden we dat er mensen opstaan die bouwen aan onderlinge ontmoeting en begrip. Laat ons bidden.
Allen: Heer onze God, wij bidden U, verhoor ons.
Voor onze geloofsgemeenschap van de Goede Herder: dat onze ogen worden geopend opdat wij Gods gaven herkennen in andere christelijke geloofsgemeenschappen, en dat we gezamenlijk bevestigd worden in de belijdenis van het christelijk geloof en onze harten worden geopend voor elkaar. Laat ons bidden.
Allen: Heer onze God, wij bidden U, verhoor ons.
Voor onze regeringsleiders en politici: dat zij samen werken ten dienste van gerechtigheid, barmhartigheid en duurzame rechtvaardige vrede. Dat zij zoeken naar oplossingen die mensen respecteren en bemoedigen, oplossingen die bouwen aan eenheid en verbondenheid in ons land. Laat ons bidden.
Allen: Heer onze God, wij bidden U, verhoor ons.
Barmhartige God, laat het gebed van Uw Kerk bij U gehoor vinden en schenk ons uw genade, die onze verwachtingen te boven gaat, op voorspraak van Willibrord, door Christus onze Heer.
Allen: Amen