Verkondiging 1 november 2024, Hoogfeest van Allerheiligen
Lezingen
Openbaring 7, 1-4.9-14
Psalm 24
1 Johannes 3, 1-3
Mattheüs 5, 1-12a
Welkom op dit hoogfeest, het feest van onze hemelse familie, het feest van onze hemelse stad Jeruzalem. Het beeld van de hemelse stad Jeruzalem dat we vandaag voorgeschoteld krijgen, is niet bedoeld om ons van deze wereld af te wenden, om net te doen alsof er niets aan de hand is. Het contrast dat we beleven tussen het hemelse Jeruzalem en het aardse Jeruzalem is zelfs pijnlijk en verdrietig. Toch is het vandaag voor ons een feestelijke viering omdat het een troost mag zijn, dat God niet een wereld van geweld en haat wil, maar dat Hij ons een ander doel voorhoudt. Moge dat doel ons vanavond troosten en inspireren.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De zaligsprekingen zijn u bekend. Het wonderlijke van deze openingstoespraak van Jezus is niet alleen dat hij kwetsbare mensen in het licht van onze aandacht en in die van God, zijn Vader, plaatst. Hij onthult ook zijn eigen programma van het evangelie dat Hij op het punt staat te gaan voltrekken, een evangelie dat hem uiteindelijk de dood zal bezorgen op het kruis. In diezelfde zaligsprekingen herkennen we Jezus zelf. Jezus is zelf een arm en eenvoudig mens, hij treurt met de treurenden, hij is een vredestichter, hij verlangt gerechtigheid, hij is zuiver van hart en barmhartig, hij is zachtmoedig en hij zal vervolgd worden vanwege de gerechtigheid.
De zaligsprekingen vormen een profetische tekst omdat deze aankondigt wat er staat te gebeuren in het leven van Jezus zelf. De leerlingen hebben deze tekst bewaard en in hun oren geknoopt en doorgegeven aan de leerlingen na hen, aan ons. Deze leerlingen waren getuigen van het leven van Jezus en hebben na de verrijzenis begrepen dat zijn levensweg inderdaad een weg van zaligheid en vrede is geworden. Zo beschouwd is de tekst een portret van Jezus, maar ook een profetie over de vruchten van het leven, lijden en sterven van Jezus. De grootste vrucht daarvan is de verrijzenis.
De tekst is ook bedoeld als een portret van zijn leerlingen. De apostelen, de martelaren, de getuigen hebben zich willen spiegelen aan Jezus en aan tenminste één van de zaligsprekingen in hun leven. Zo werden de Zaligsprekingen ook profetisch voor hun eigen leven. En als we de tekst combineren met de Apocalyps: de Zaligsprekingen maken de heiligen tot burgers van het hemelse Jeruzalem. In hen wordt dat hemels Jeruzalem zichtbaar. Voor ons is het een uitnodiging om ons te laten inspireren door die zaligsprekingen: we spiegelen ons aan die reeks van acht dimensies van het christelijke evangelische leven. We willen ons niet zozeer laten leiden door de idealen die de moderne wereld van media en perfectie en succes ons voorhoudt. De Zaligsprekingen bieden een echt ander spoor om in het voetspoor van Jezus te gaan.
De weg om het hemelse Jeruzalem zichtbaar te maken is niet eenvoudig in onze tijd. In de realiteit van onze tijd lijkt dat wel heel erg ver weg. De heiligen zelf hebben ook niet simpelweg in een wereld van licht en vrede geleefd. Integendeel, hun heiligheid is vaak een worsteling geweest met de duisternis om hen heen, en vaak ook met duisternis die zich in hen bevond. Hun heiligheid is allerminst een vanzelfsprekendheid geweest, maar in die duisternis heeft het licht van Christus hen nooit verlaten. En dat is voor ons die zoveel duisternis ervaren, een bron van hoop. Ook omdat het feest van Allerheiligen ons zegt dat er veel meer heiligheid is dan de lijst van officiële heiligen laat zien, hoe indrukwekkende die lijst ook is.
Wijzelf worstelen met de duisternis van onze wereld, we worstelen met mensen die zich laten leiden door duisternis en die het hemelse Jeruzalem verder lijken te brengen dan ooit. Juist daarom hecht ik zozeer aan dit feest. Voor mij is het een viering van hoop waarbij we het beeld van het hemelse Jeruzalem vasthouden als kompas voor ons innerlijk leven. We hoeven ons niet neer te leggen bij de realiteit van deze wereld, die denkt dat ze de ware wereld is. De ware wereld is de wereld die vervuld is van Gods Geest. Een wereld die wordt gebouwd door de mensen van de Zaligsprekingen. Die wereld lijkt verborgen, maar wanneer we het leven van onze heiligen bestuderen, kan die wereld oplichten en kan die wereld ook bij onszelf uitgezaaid worden.
Paulus noemde de christenen van zijn gemeenschap de heiligen. Zover zal ik nu ook weer niet gaan, maar ik nodig u wel uit om ondanks onze kwetsbaarheid en onzekerheid de heiligheid te ontdekken die God bij onszelf heeft uitgezaaid. Dat heeft hij gedaan bij ons doopsel, dat doet hij telkens wanneer we de communie ontvangen. Moge die verborgen heiligheid bij onszelf ook voortdurend groeien en zichtbaar worden en ons meer tot burgers van het hemelse Jeruzalem maken. Amen