Verkondiging 30 juni 2024, dertiende zondag door het jaar – Keti Koti

Lezingen
Wijsheid 1, 13-15; 2, 23-24
Psalm 30
2 Korinthe 8, 7.9.13.15
Marcus 5, 21-43

Van harte welkom, u allen, parochianen en gasten vanwege Keti Koti,
De Stichting Slavernijherdenking Zoetermeer in de persoon van Mevrouw Vlet vroeg of we als parochie deze viering aan de herdenking van Keti Koti wilden wijden. Graag verlenen we u gastvrijheid deze dag. We denken samen na over deze donkere periode in onze geschiedenis waar menselijkheid werd ontnomen en mensen als objecten werden verhandeld en met wie mishandelingen en moord toegelaten werden. Als christenen dienen we ons te realiseren dat er in de Bijbel rechtvaardigingen werden gezocht en helaas ook gevonden om deze praktijk goed te keuren, maar de Bijbel moet goed gelezen worden en telkens weer herlezen worden. Het verhaal van vandaag uit het evangelie vertelt hoe twee vrouwen hun menselijkheid waren verloren en hoe zij deze weer terug ontvingen. Jezus handelt daarbij tegen een vijandige of sceptische omgeving in. De boodschap is dat ieder mens door God bemind wordt en dat zijn/haar waardigheid onaantastbaar is. Laten we deze viering in een moment van stilte de slachtoffers van de slavernij herdenken. We denken aan degenen die in de geschiedenis slachtoffer waren, aan hun nazaten die deze geschiedenis als trauma meedragen. We staan ook stil bij slachtoffers van moderne slavernij want die is nog zeker niet uit onze wereld uitgebannen. Laten we hen allen in stilte gedenken.

Homilie
Broeders en zusters,
Het boek Wijsheid laat er geen onduidelijkheid over bestaan: dood en verderf mag niet met God geassocieerd worden. Hij is de kracht ten leven, de bron van al wat geschapen is. Hij is de bron van licht en leven. Dit boek, vlak voor de geboorte van Christus geschreven door geleerde Joden in het oude Egypte, in Alexandrië, weerspiegelt het humane denken van die tijd. Net als in onze tijd lijken duistere krachten de toon te zetten. En onze samenleving zelf lijkt niet veel verdraagzamer en gastvrijer te worden. Waar zijn de goede krachten die de menselijkheid hoog houden? De gelovige Joden van die tijd worstelden net als wij vandaag met de vraag hoe we het kwaad in onze wereld, onze geschiedenis, ja zelfs het kwade in ons eigen hart moeten begrijpen. Als er een goede God is, waarom kan er dan zoveel kwaad in de wereld zijn?

De belangrijkste sleutel om dit te begrijpen zit in de mens zelf. De vrijheid die de mens heeft, geeft niet vanzelfsprekend een goede uitkomst. Maar naast de individuele verkeerde keuzes die mensen soms maken, zitten er in de mensheid en geschiedenis structuren van kwaad en onrecht. Die structuren kunnen soms zo diep geworteld zijn dat het decennia en soms eeuwen duurt voordat we begrijpen hoe zij tegen Gods schepping in gaan. Dat geldt vandaag in het bijzonder voor de structuren van slavernij. Helaas is de term slavernijverleden niet een adequate term. En ik spreek hier de bisschop van Paramaribo na, mgr Choennie, die wijst op het slavernijheden. De vraag die hij in dit jaar van herdenking meermalen gesteld heeft is, of dit slavernijverleden wel echt voorbij is.

De ketenen zijn verbroken. In 1863 volgde Nederland schoorvoetend de meeste andere landen waar slavernij al was afgeschaft. Men hield de slaafgemaakten nog tien jaar vast op de plantages en uiteindelijk werden alleen de eigenaars financieel gecompenseerd voor hun verlies. We vieren dat sinds 1873 er een einde kwam aan die onderdrukkende verhoudingen. De zichtbare ketenen van de slaafgemaakten in de koloniën, Suriname, de Caribische eilanden en Indonesië, werden verbroken. Maar hoe staat het met de onzichtbare ketenen? Er zijn nog steeds achtergestelde bevolkingsgroepen, ik denk wat Suriname betreft aan de inheemse bevolking die met lede ogen moet toezien hoe hun leefgebied wordt leeggeroofd en vergiftigd. Er zijn nog steeds beelden en vooroordelen die het denken, spreken en handelen van mensen bepalen en die de menswaardigheid en de gelijkwaardigheid belemmeren. Wat dat betreft is een voortdurend gewetensonderzoek nodig, zowel van witte als van zwarte mensen.

Het evangelieverhaal vandaag vertelt van twee vrouwen die buiten het leven zijn geplaatst. Zij zijn afgeschreven. De een wordt als onrein beschouwd, een mens die op afstand moet worden gehouden, een vrouw die haar vruchtbaarheid heeft verloren. De ander, het jonge meisje, is al afgeschreven door haar familieleden. Dat geldt niet voor haar ouders die blijven geloven dat dit meisje bestemd is om te leven. De omgeving van beide vrouwen is vijandig en sceptisch. Tegen de stroom in, schept Jezus ruimte om te leven. De woorden die door Hem aan het jonge meisje gericht zijn, hebben blijkbaar zoveel indruk gemaakt dat ze in het Hebreeuws zijn opgetekend. Ze brengen ons heel dicht bij de woorden zelf van Jezus: Talita Koemi, meisje sta op.

Deze woorden vormen voor mij de kern van de boodschap van het evangelie, waar ik ook in mijn pastoraat vorm aan probeer te geven: mens, sta op. Door allerlei redenen, gebeurtenissen, door wat mensen elkaar aandoen, kunnen zij belemmerd worden, klein gehouden worden, opzij gezet worden. De menselijkheid zelf is hierbij in het geding. Maar die menselijkheid vindt naar mijn overtuiging zijn fundament in de Liefde waaruit wij geschapen zijn. Die is de Bron. Je kunt die Bron God noemen; misschien heeft u andere woorden voor die Bron. We delen hier met elkaar dat we die menselijkheid moeten respecteren en dat we geroepen zijn om elkaar te ondersteunen om die menselijkheid en die menswaardigheid weer op te bouwen waar die wordt ontnomen of afgebroken. Zoals Paulus schrijft aan de Korintiërs: wij zijn geroepen om een gemeenschap op te bouwen van mensen, die evenwichtig is, waar ruimte is voor allen, waar ieders eigenheid wordt erkend.

Straks na de viering en de koffie gaan we naar de herdenkingsplaquette waar de tekst geschreven staat: Laat het verleden niet doorleven in het heden. Dat is uiteindelijk het doel van herdenken: dat het heden vervuld is van gerechtigheid en menswaardigheid. Mens sta op, je mag leven je mag gelukkig zijn, je hebt de opdracht om dat geluk met anderen te delen. Laten we in die geest Keti Koti vandaag herdenken. Omwille van de toekomst. Amen

Voorbede
In vertrouwen op de Eeuwige, de Barmhartige die de bron is van liefde en leven, brengen we onze gebeden en intenties naar voren.
Voor allen die vandaag Keti Koti herdenken en dit morgen vieren. Dat dit herdenken van slavernij ons allen waakzaam maakt én houdt om op te komen voor de menswaardigheid van de ander, dat we in denken, spreken en handelen bouwen aan een samenleving van verdraagzaamheid, gastvrijheid en menswaardigheid. Laat ons bidden.
Voor allen die slachtoffer zijn van onderdrukking en moderne vormen van slavernij. Voor mensen die uitgebuit worden, die mensonwaardige arbeid moeten verrichten, voor mensen die niet mogen opstaan om als mens te leven. Dat er voor hen gerechtigheid zal zijn. Laat ons bidden.
Voor allen die leven in oorlogsgebieden, voor kinderen en ouderen die de eerste slachtoffers zijn. Dat misdadige redenringen van dictatoriale en autocratische regimes ontmaskerd en ontwapend worden. Laat ons bidden.
Voor allen die leven in natuurgebieden. Voor hen van wie het levensgebied, bedreigd, beschadigd of vergiftigd wordt. Om beschermende wetgeving en maatregelen. Dat wij hier beseffen welke druk ons niveau van leven op de schepping legt. Dat we ons bekeren tot een sobere levenswijze. Laat ons bidden.
Voor regeringsleiders en politici wereldwijd, dat zij de mogelijkheid tot vrede en verzoening oppakken. Voor onze nieuwe regering, dat de leden van het kabinet het grondwettelijk welzijn van allen die in Nederland verblijven voor ogen houden en in hun spreken en hun verborgen denken de menswaardigheid van de ander voor ogen houden. Laat ons bidden.
Voor onze geloofsgemeenschap bidden we…

Intenties
Goede God, uw zoon Jezus heeft mensen doen opstaan. Hoor ons gebed opdat wij de kracht vinden op te staan voor gerechtigheid en anderen kunnen doen opstaan. Op voorspraak van Maria, op voorspraak van Petrus Claver, patroonheilige van slaafgemaakten, door Christus, onze Heer. Amen