Verkondiging 21 januari 2024 – derde zondag door het jaar

Lezingen
Jona 3, 1-5.10
Psalm 25
1 Korinthe 7, 29-31
Marcus 1, 14-20

Welkom
Deze zondag valt in de gebedsweek voor de eenheid. Op allerlei plekken, in allerlei kerken wordt vandaag en de komende week in verschillende bijeenkomsten gebeden voor de eenheid. Vroeger heette deze week “de gebedsweek voor de eenheid van de christenen”. Maar dat laatste is op een gegeven moment weggelaten. De eenheid van de christenen staat immers niet op zichzelf, maar verwijst naar de eenheid in de wereld. Zoals de christenen moeite hebben om de handen ineen te slaan voor gebed en voor gezamenlijke actie, zo lukt het ook de wereld niet om eenheid op te bouwen. Integendeel, we zien verscheurdheid en conflicten en er wordt steeds meer haat gezaaid waardoor we ook voor de toekomst moeten vrezen. We geloven dat de eenheid van de kerken de weg baant voor meer eenheid in de wereld. Vandaag bidden we in verbondenheid met de andere kerken. We herkennen in het doopsel het teken dat de kerken verbindt, in het evangelie de centrale boodschap van Jezus. Laten we ons leiden door de roepstem van God? Zien we nieuwe mogelijkheden voor ons geloof en onze kerk? Geloven we daar nog in? Geloven we nog in onze eigen roeping? Daarop willen we ons vandaag bezinnen.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
De boodschap van Jona is dat zijn verkondiging vruchten draagt, ondanks zijn ongeloof. Jona is de sceptische profeet die uiteindelijk, na lang verzet tegen en ontvluchten van zijn roeping, toch met tegenzin de boodschap van God naar de stad Ninive brengt. Een vrijwel hopeloze opdracht, Want hoe kan één mens de inwoners van zo’n immense stad bereiken? Drie dagreizen groot! Slechts één dag reist Jona en hij brengt er zijn boodschap.

Toch doet de boodschap zijn werk. Het woord van God bereikt het hart van de mensen. Het bereikt het hart van de koning. Blijkbaar brengt Jona Gods woord met een houding waarbij hij zichzelf onbelangrijk vindt. Hij is niet het instrument van God, hij is niet degene die de prestatie moet leveren. Het is het Woord zelf dat vruchten draagt.

Dat Woord verbindt de kerken met elkaar. Er is maar één evangelie. U zegt: maar er zijn er toch vier? Dat klopt: er zijn vier tradities waarin de kerk erkend heeft dat de boodschap van Jezus authentiek naar voren komt. Die vier tradities vullen elkaar aan, hebben verschillende accenten. Zij sluiten elkaar niet uit, maar ze vullen elkaar aan. Het leert de kerken dat ook zij het evangelie op eigen manier verstaan en dat ze bij anderen te rade kunnen gaan om het evangelie in volle breedte te verstaan. Ieder mens is geroepen om het Woord van God een plek te geven. Daar hoef je geen religieuze professional voor te zijn. In het dagelijkse leven zijn wij navolgers van het evangelie, bij onze keuze voor boodschappen, bij keuzes over onze financiën en vrijgevigheid, over onze houding jegens elkaar. Je kunt het heel concreet maken als je wilt.

Zo klinkt de roepstem in het leven van de vier eerste apostelen zo sterk door, dat zij zeggen: “wij volgen u, Jezus.” En zij ontdekken in het leven van Jezus dat het scheppende woord van God zelf in Hem leeft. Alle wonderlijke gebeurtenissen hebben hun oorsprong in de boodschap dat waar Jezus spreekt, God schepping verder gebracht wordt. Wat maakt dat de vier vissers hun netten achterlaten? Ik denk dat zij door de woorden van Jezus merken dat hun leven meer is dan waar zij voor zijn opgevoed en opgeleid. De kaders van hun leven waren helder en goed vastgelegd: vissers zijn zij zoals hun vaders en misschien wel hun hele familie. Hun wereld was niet groter dan hun eigen werkelijkheid. Het Woord van God dat Jezus brengt, doet hen beseffen dat de wereld groter is dan hun eigen wereld.

Het woord van God daagt ons uit om de bekende kaders te verlaten. Dat geldt ook onze kerken. Op de eerste plaats kunnen de kerken hun voordeel doen met de verdeeldheid. Natuurlijk gaat die verdeeldheid tegen de verkondiging van Jezus zelf in. “Ik bid dat allen een zijn” zegt Hij tegen het einde van zijn leven in het Johannes evangelie. De verdeeldheid van de kerken belemmert de verkondiging van het evangelie. Hoe kunnen verdeelde kerken nu één evangelie verkondigen? Maar door die verdeeldheid kan geen enkele kerk zeggen dat zij de meesteres is van het evangelie. Het evangelie is groter dan de kerk, zoals het Vaticaans concilie heeft gezegd dat ook bij andere kerken prachtige evangelische elementen te vinden zijn. We kunnen dus wat van elkaar leren.

Bovendien laat het roepingsverhaal vandaag zien dat ieder mens geroepen wordt. Vertrouwdheid met de woorden van het evangelie is nodig als een fundament. Dagelijkse omgang met het evangelie kan dan erg helpen. In een gespreksgroep die ik leid, lezen we nu de parabels van Jezus. Die kunnen flink lastig zijn en schuren met ons eigen leven. Want de criteria van rechtvaardigheid liggen voor Jezus elders dan wat onze liberale economische samenleving als verstandig beschouwt. Rechtvaardigheid heeft voor Hem alles te maken met vrijgevigheid en grenzeloosheid. Durven we dat een plek te geven? Trekken we voldoende consequenties uit de verhalen en parabels van Jezus? Misschien lijken we wel op Jona: we willen best christen zijn en katholiek, maar als er veel gevraagd wordt, willen we ons dagelijks leven niet verlaten. Maar in het verhaal van Jona blijkt dat Gods boodschap, meer vruchten draagt dan we zelf kunnen denken. Laten we dus met vertrouwen ons geloof belijden en trouw blijven aan onze geloofsgemeenschap. Amen