Verkondiging 17 december 2023, derde zondag van de advent
Lezingen
Jesaja 61, 1-2a.10-11
Lucas 1 (Magnificat)
1 Thessalonicenzen 5, 16-24
Johannes 1, 6-8.19-28
Woord van welkom
Welkom bij deze zondag Gaudete, verheug je! Een boodschap die de wereld nodig heeft, omdat er weinig reden tot vreugde is. De conflicten die in de wereld aan de gang zijn, leiden ook tot verdeeldheid in ons eigen land. Niets is meer onschuldig, meningen staan tegenover elkaar en we laten ons polariseren. Johannes laat zijn stem horen en brengt mensen terug bij de kern: besef je welke opdracht je hebt in het leven? Zijn wij ook een Johannes? Durven we in de wereld van vandaag te verkondigen dat wij geloven in de vreugde? Terwijl wij de duisternis zien, verkondigen wij dat God de mens heeft geschapen voor vreugde, voor vrede, voor geluk. Met de komst van de Vredevorst die in aantocht is, grijpen we alle gelegenheden aan om stem te geven aan de boodschap van de vrede. Stop met geweld, stop met wraak, zoek uitwegen. Daders van geweld moeten hun straf ondergaan, maar onschuldigen mogen niet lijden. We kunnen slechts een uitweg vinden in dit dilemma door moeilijke en pijnlijke keuzes te maken. Laten we moed vatten om naar Johannes de Doper te luisteren en zijn boodschap die al werd aangekondigd door Jesaja, op te nemen in ons hart en in ons leven.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Luisteren. Een kernbegrip in het christendom. De weg van het geloof is luisteren naar de boodschap. Alert zijn op de vele manieren waarop de stem tot ons kan spreken. Leven als christen is oefenen in luistervaardigheid. Vandaag wordt de stilte van het luisteren doorbroken: een stem klinkt in de woestijn. Daar waar de stilte en de leegte het meest intens zijn, maakt Johannes een einde aan het luisteren. Hij geeft stem aan de boodschap van de profeten. Jesaja en Johannes komen vandaag langszij te liggen, de stem van Johannes is als een refrein op Jesaja. Een refrein dat in Jezus straks een nieuw akkoord krijgt. Johannes neemt het woord en verheft zijn stem. De tijd van luisteren is voorbij. Het evangelisch luisteren moeten we overigens goed verstaan! Het is niet zomaar passief ontvangen en je braaf stil houden. Luisteren in evangelische zin is actief luisteren, onderscheiden om tussen het gekrakeel van deze wereld, de ware boodschap van schoonheid, recht en vrede te verstaan.
Ook hier in de kerk kunnen we luisteren naar de profeten. In die teksten krijgen we een andere blik aangereikt. Een blik die verder reikt dan de actualiteit die ons verdrietig maakt en die ons murw slaat. Een blik op een Rijk dat er niet is, maar volgens God zeker zal komen,. Een rijk dat diep in ons verlangen al leeft, als we daar maar naar durven luisteren. Zo heeft Johannes ook jaren geluisterd. Komend uit een priesterlijke familie, opgegroeid in de omgeving van de tempel, heeft hij vele woorden gehoord uit de mond van de religieuze elite, zijn ouders, maar ook uit de mond van de Schriftgeleerden en Farizeeën. Hij heeft geleerd wat die woorden waard zijn, of beter gezegd, wat het gebruik van die woorden door deze leiders van Israël waard is. Zijn conclusie was helder: bar weinig! Het stelt bar weinig voor wat ze te vertellen hebben. Het is niet geworteld in hun manier van leven. In hun vele gebabbel en geklets, leggen zij de profeten het zwijgen op. Hun stem is verloren gegaan. Beter gezegd: de profetische boodschap van een nieuwe wereld is machteloos gemaakt in gepraat door een elite die het eigen leven niet wil veranderen. Een elite die vast houdt aan macht, rijkdom, gemak en voorkeurspositie.
Voor Johannes is de tijd van zwijgen voorbij. Hij neemt het woord en roept met de kracht van alle profeten samen dat het nu afgelopen moet zijn met zelfgenoegzaamheid, met het zich opsluiten in een zogenaamd veilige wereld. De wereld is niet veilig. Dat dacht men lang in Oost-Europa, dat dacht men in Israël, dat dacht men lang in onze politiek. De bedreiging van ons leven staat voor de deur. En Johannes roept uit: stop met naar anderen wijzen. Kies zelf een levenswijze die bij onze tijd past. Laat in je eigen leven zien dat je in evenwicht met je naaste kunt leven, in evenwicht met de natuur, zonder overdadige last van luxe en overvloed. Kijk om je heen waar je kunt delen.
De kerk is bedoeld als stem van Johannes om de weg te bereiden voor het Kerstkind. Die stem heeft de kerk van Jeruzalem ook laten horen. Men bereidt zich daar voor op een sobere Kerst. Men viert in Jeruzalem en Bethlehem Kerst in solidariteit met alle slachtoffers, de duizenden doden, onder wie vrouwen, kinderen en ouderen, de gijzelaars, de honderdduizenden die hun baan zijn kwijtgeraakt door de reisbeperkingen. Men heeft alle publieke festiviteiten en ontmoetingen afgezegd. Men richt zich op de gelovige en pastorale betekenis van Kerstmis, op de kern van de boodschap van Jezus’ geboorte. We hebben zelf nog een week om na te gaan wat we zelf inbouwen in onze eigen viering van Kerstmis. Al is het maar door een extra kaars bij het diner te ontsteken voor de mensen in het Heilig Land, met een kort gebed voor de mensen daar, of door een percentage van je kosten voor Kerstmis te schenken aan een goed doel in het Heilig Land. We gaan zeker Kerstmis vieren, want de boodschap is dat vrede zal komen. God zal zijn rijk vestigen. Het teken is niet macht en geweld, maar een klein Kind, een Kind dat de weg zal wijzen. Wij geven met Kerstmis straks stem aan dit Kind dat de stem van de profeten nieuw laat klinken. Het is de stem van God die we bij Jezus beluisteren. Die stem laten we horen met Kerstmis, opdat de wereld zal luisteren naar zijn stem. Amen