Verkondiging 3 december 2023, eerste zondag van de advent
Lezingen
Jesaja 63, 16b-17.19b; 64, 3b-8
Psalm 80
1 Korintiërs 1, 3-9
Marcus 13, 33-37
Woord van welkom
Vandaag vieren we ons patroonsfeest aan het begin van de advent. Het is niet zomaar een feestelijke zondag, omdat we leven in een wereld die in brand staat. De paus heeft strenge woorden laten horen in Dubai. Hij heeft een boodschap die uitstekend past in de waakzaamheid, die het thema is van de advent. Oorlogen duren voort en maken dagelijks slachtoffers. Ons gebed blijft nodig om zelf de hoop niet te verliezen. Dat is één reden om hier samen te komen: als ik alleen zou zijn, zou ik het heel moeilijk vinden die hoop vast te houden. Ik heb u nodig. Daarnaast heb ik nodig dat we de vrijgevigheid van onze Nicolaas niet vergeten. Vrijgevigheid niet zozeer in materiële zin, maar in de zin dat we elkaar tijd geven, aandacht geven, dat we God aandacht en tijd geven. Anders gezegd: ik heb u ook nodig om in mijn eigen leven voor God tijd en ruimte te maken.
We maken ons los uit de gewone maalstroom van de tijd en we spreken uit dat wij de hoop op vrede nooit verliezen. We bidden om Gods ontferming voor de mensheid en voor onze hele wereld. Ik heb een paar weken geleden gesproken over de parochie van de Heilige Familie in Gaza. Iemand vertelde me deze week dat er 700 mensen - katholieken, orthodoxen en anderen, niet christenen - zich in de gebouwen van de parochie schuilhouden. Er is één katholieke priester die hen ondersteunt. Ik heb ook begrepen dat de paus dagelijks met deze parochie belt. Laten wij in gebed met hen verbonden zijn.
Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Het lijkt alsof we het wachten zijn verleerd. Snelheid hoort bij onze tijd en onze wensen en verlangens dienen meteen vervuld te worden. Brieven en pakketjes moeten meteen arriveren. Gelukkig hebben we het supersnelle internet waardoor berichten en bestellingen nog sneller doorgegeven kunnen worden. Dan hoeven we nog minder te wachten. Deze vier weken van advent zijn bewust bedoeld als een middel tot vertraging, een oefening tot meer wachten. Een lager tempo, minder gefocust op het onmiddellijk vervullen van onze verlangens. Het wachten kunnen we leren van onze Joodse broeders en zusters. Zij wachten op de komst van de Messias, de Heer van hemel en aarde, de Heer des huizes in de parabel van het evangelie vandaag. Iedere Jood wordt opgevoed in het verlangen om in zijn/haar leven de Messias te ontmoeten. Al vele generaties is dat verlangen niet uitgekomen. En toch: tekenen van de Messias hebben zij wel gezien. Daden van gerechtigheid, daden van redding. Als u het boekje Levenslessen van een rabbijn, van rabbijn Soetendorp leest, ontdekt u hoe vaak hij tekenen van Gods gerechtigheid heeft ontmoet, terwijl heel de wereld eraan voorbij is gegaan. Het is een hoopvol boekje dat ons kan helpen het wachten op de komst van de geboorte van onze Messias tot een zinvolle tijd te maken. Deze geboorte zal immers het huis kunnen openen dat ons in beheer is gegeven in de parabel van Jezus. Wij hebben de verantwoordelijkheid gekregen om voor dat huis te zorgen. Maar is dat mogelijk in tijden als de onze, waar de problemen ons boven het hoofd groeien en zelfs jonge mensen, de generatie van de hoop, opgroeit met zorgen over hun toekomst? Is het mogelijk dat huis te openen en open te houden, voor onszelf maar ook voor de mensen met wie wij in deze wereld leven?
We hebben sleutels nodig voor dit huis. En in deze tijd van wachten worden ons sleutels geschonken, al lijkt het alsof alle sleutels ons zijn ontnomen. Jesaja zegt tegen God: uw gelaat is voor ons verborgen. De eerste sleutel is de mens zelf. De mens die zichzelf beschouwt en nadenkt over zijn manier van leven, die eerlijk stilstaat bij de grote en kleine beslissingen die zijn genomen: heb ik het goede gedaan? Heb ik een deur van het huis van gerechtigheid voor iemand geopend? Leeft bij mij het besef dat zelfs kleine daden van barmhartigheid niet over het hoofd gezien worden, niet tevergeefs zijn? Kerstmis is het feest van de transformatie: onze wereld wordt getransformeerd tot huis van God, de mensheid raakt vervuld van Gods aanwezigheid. De Menswording van Christus biedt ons hoop op onze eigen transformatie tot een mens van gerechtigheid, een nieuwe mens, zoals deze met Pasen definitief zichtbaar wordt in de verrezen Christus. Advent is wachten op én oefenen in gerechtigheid. Wetend dat de ultieme gerechtigheid niet ons werk zal zijn, maar een geschenk van God. Als wij naar onszelf kijken met de verwachting om zo getransformeerd te worden, kunnen wij die eerste sleutel hanteren.
De tweede sleutel is de kerk. En u moet mij goed verstaan als ik kerk zeg. Kerk-zijn betekent voor mij het samen komen rond onze gedeelde en gevierde en bezongen hoop. We zingen en we bidden tegen het duister in. We ontsteken een kwetsbare kaars in de hoop dat dit licht zal groeien tot een licht waarin we de Messias zullen herkennen. Ons kerk zijn is een demonstratie van leven, van leven met elkaar, ondanks onze verschillen en onenigheden, want die horen bij het samenleven van mensen. Voor ons is vandaag bijzonder vanwege ons patroonfeest. Het feest van de vrijgevigheid. De kern is niet de hoeveelheid cadeautjes, niet de geldelijke waarden van de geschenken, maar de boodschap die ermee wordt uitgedrukt: jij bent waardevol. Dit is ook de basis van de kerk: we zijn elkaar geschonken en dat betekent ook dat we verantwoordelijk zijn voor elkaar. Kerk als spiegel voor de samenleving, We zijn immers niet kerk voor onszelf om ons van de wereld af te sluiten, maar om de wereld een spiegel voor te houden. Niet omdat we heilig zijn, allerminst. We beginnen iedere eucharistie met een schuldbelijdenis. Maar we hebben wegen om onze fouten en schuldigheid te overwinnen. We geven elkaar ruimte om een nieuw begin te maken, om ook bij onenigheid elkaar niet los te laten en toch weer samen hier te komen om de eucharistie te vieren. God verbindt ons dan opnieuw met elkaar. Daarom laten we elkaar niet los en ook de wereld niet. Zo laten we zien dat we een licht van hoop kunnen ontsteken met elkaar en voor elkaar en daarmee ook voor de wereld. Dat is een tweede sleutel om een deur in het huis van gerechtigheid te openen. We verliezen de moed niet en bewaren de hoop op vrede en licht. Ik wens u een vruchtbare advent vol licht en kleine gebaren van gerechtigheid. Amen.