Verkondiging 17 september 2023, vierentwintigste zondag door het jaar, Vredeszondag

Lezingen
Jezus Sirach 27, 30-28, 7
Psalm 130
Romeinen 14, 7-9
Mattheüs 18, 21-35

Woord van welkom
Bij de opening van de Vredesweek reikt de traditie ons teksten aan die het ons niet eenvoudig maken. Vrede vraagt veel van mensen. Vrede is herstel van relaties. Vrede betekent elkaar de hand reiken na onenigheid, een verdrag sluiten na oorlog. Vergeving is in die situaties niet het eerste woord dat bij mensen in het hart komt of in de mond wordt genomen. Als we beseffen welk lijden mensen wordt aangedaan, denken we eerder aan straf, vergelding en genoegdoening dan aan vergeving. Als we de Bijbel openen, lezen we dat ook God hard kan zijn. In het evangelie komt de hardheid aan het licht van de dienaar: hij wordt wel vergeven, maar hij past dit zelf dit niet toe. Het loopt slecht met hem af.

Maar vrede is een doel op langere termijn. De aansporing van Jezus is om ondanks de hardheid van de wereld het perspectief op vrede niet los te laten. Wij gaan als christenen en als kerken in zijn voetsporen en bidden altijd om vrede, deze week heel in het bijzonder. Mogen wij hier ook vrede vinden bij elkaar en bij God.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Wie op reis gaat, moet zijn jas meenemen. Je kiest welke jas het beste is: een zomerjasje, een regenjas, een wintermantel. Je wilt je lijf beschermen tegen nare weersinvloeden. Met een mantel ben je bestand tegen tegenslagen. De mantel is er in de Bijbel symbool van hoe iemand in het leven staat. De profetenmantel van Elia wordt door zijn opvolger Elisa aangepakt en overgenomen. De kleurige mantel van Jozef is teken van Gods belofte die met hem meegaat. De mantel wordt hem afgenomen en wordt besmeurd met bloed om zijn vader te overtuigen van de dood van zijn zoon. Maar de belofte van Gods voorzienigheid heeft Jozef nooit verlaten. En dan de genezende mantel van Christus die zelfs zonder zijn uitdrukkelijke wil, de bloedvloeiende vrouw geneest van haar kwaal. De mantel is teken van Gods grenzeloze barmhartigheid.

Een mantel wordt dus gekozen en gebruikt met een duidelijk doel. Vrede heeft ook een duidelijk doel, namelijk dat de mens veilig is, zich kan ontplooien, zich met een ander kan verbinden, geen angst heeft voor de ander. Ook vrede kan besmeurd worden door bloed, door wat mensen elkaar aandoen, vrede kan als een vod in de hoek worden gegooid of vertrapt als zwak, naïef en wereldvreemd. Maar wij geven de vrede aan elkaar door als een kostbaar geschenk dat niet altijd herkend en gewaardeerd wordt. Maar wij die de naam van Jezus dragen, weten dat er geen toekomst is zonder dit geschenk van de vrede.

Vrede is geen natuurlijke toestand en geen vanzelfsprekendheid, maar het is een keuze. “Vrede wie durft” wil duidelijk maken dat je lef nodig hebt om voor vrede te kiezen. Het doet mij denken aan het indrukwekkende verhaal van Abraham Soetendorp die in 1943 werd geboren en bij de burgerlijke stand werd aangegeven. Let wel: het is 1943 en dan wordt een Joods kind geboren in Amsterdam. Zijn vader gaat naar het gemeentehuis en de ambtenaar vraagt naar de naam van de pasgeborene. De vader zegt: “Shalom zal hij heten, vrede.” De ambtenaar verzucht: “ach, vader, geef de jongen toch geen joodse naam.” Maar de vader houdt vol: “Shalom zal er komen en Shalom zal hij heten.”

Aan ons als christenen, katholiek, protestant, orthodox en evangelisch is de erfenis van het Koninkrijk van vrede toevertrouwd. En al zien we dat de wereld in brand staat door het geweld van machtige staten die andere staten binnenvallen, staatsgrepen door militairen, de klimaatproblemen die slachtoffers maken in de meest kwetsbare landen door orkanen, overstromingen en droogte met honger en dood als gevolg, ons getuigenis is “Shalom zal er komen”.

De dienaar van het evangelie van vandaag heeft de vrede opzij gezet omdat hij meent dat hij in zijn recht staat om de schuld van zijn mededienaar op te eisen. Hij staat inderdaad in zijn recht. Hij heeft goede redenen voor zijn keuze om de vereffening van de schuld af te dwingen, maar Jezus houdt ons voor dat deze keuze ons uiteindelijk wegvoert van het Koninkrijk van vrede. Je hebt je geld wel binnen, maar de kern van het leven, namelijk de Liefde die we van de Koning van het Rijk der Hemelen ontvangen hebben, heb je dan verspeeld.

Natuurlijk, als je land wordt binnen gevallen en kinderen worden weggevoerd en als er misdrijven tegen de menselijkheid worden bedreven, is het niet de bedoeling dat we wegkijken en het kwaad onder een “mantel der liefde” wegstoppen. Dat is geen mantel der liefde, maar ontkenning van het kwaad. Kwaad moet als kwaad ontmaskerd worden en daders moeten zich verantwoorden voor hun misdrijven, maar vrede vraagt meer. De weg van vrede vraagt om na die verantwoording verder te gaan. Vrede vraagt daarna ook om herstel, om vergeving vragen en vergeving schenken. Broeders en zusters, we hebben gekozen om vandaag een uur aan de vrede te besteden. We zijn niet thuis gebleven. Ik weet dat de meeste mensen in Nederland tegenwoordig thuisblijven op zondagochtend. Kiezen zij niet voor vrede? Het zij verre van mij om daar een oordeel over te hebben, maar wij hier gaan niet mee in de maalstroom van boosheid, verontwaardiging en de cancelcultuur, die in onze samenleving alomtegenwoordig lijkt te zijn.

Vrede is een weg, vrede is weg van keuzes, vrede is een weg waarbij we verder kijken dan de gevoelens van boosheid van vandaag, vrede is verder kijken dan protocollen en afspraken. Denk aan het voorbeeld van Jan Zwartendijk die deze week geëerd werd omdat hij tegen het protocol van zijn baas, het Ministerie van BZ, duizenden visa heeft verstrekt aan Joodse gezinnen. Al deze mensen hebben de weg naar vrede gevonden dank zij hem.

Op deze vredeszondag kiezen we voor Vrede. We beseffen dat Jezus ook tegen ons heeft gezegd toen wij gedoopt werden: Shalom zal je heten, want Shalom zal er komen. Wij dragen deze naam als hoop, als bron van inspiratie. Laten we als kerken samen in deze wereld voortgaan op die weg van vrede en velen daartoe ook inspireren. Amen