Verkondiging 3 september 2023, tweeëntwintigste zondag door het jaar, Startzondag

Lezingen
Jeremia 20, 7-9
Psalm 63
Romeinen 12, 1-2
Mattheüs 16, 21-27

Woord van welkom
Welkom op deze startzondag.
Namens het hele Pastoraal Team, Adri Kortekaas, Ronald van Berkel en Ella Feijen, heet ik u welkom. In deze viering willen we een start maken met een nieuw kerkelijk seizoen. Dat doen we met elkaar. In de eucharistie vieren we dankbaarheid voor wat ons gegeven wordt in ons leven, in onze geloofsgemeenschap en spreken we de hoop uit dat we ook in die toekomst de nabijheid van God ervaren, ook wanneer het kruis in ons leven zichtbaar wordt.

In de lezing van het evangelie ontvouwt zich een belangrijke opdracht voor onze parochie vandaag. De opdracht is om wanneer het kruis in ons leven en in onze wereld zichtbaar wordt, de mensen trouw te blijven en te wijzen op het leven voorbij het kruis. Welke weerbaarheid hebben we? Welke kracht hebben we de mensen om ons heen te bieden? Ieder van ons wordt met die vraag van het kruis geconfronteerd. Of het nu gaat om een dierbare vriendin die op sterven ligt, of iemand die zijn baan verloren is en geen perspectief meer heeft nog aan het werk te gaan, of de oorlog van Oekraïense en gewelddadige chaos in Afrikaanse landen. Ik stel voor dat we aan het begin van deze viering een moment stilte inlassen zodat u het kruis dat in uw leven zichtbaar is hier bij God kunt brengen.

Stilte

Moge God allen die geconfronteerd worden met het kruis, de kracht geven om niet te wanhopen, maar om het perspectief op de verrijzenis vast te houden. Mogen wij bron zijn van deze kracht en dit perspectief. Voor die keren dat we ons afwendden van het lijden van mensen, belijden we onze schuld.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
In Rome hangt een prachtig schilderij van de door mij bewonderde Caravaggio. Ik kan het hier niet laten zien. U moet daartoe naar mijn website. Het is een intrigerend schilderij van de apostel Petrus. U hoort hem vandaag uitroepen wanneer Jezus voor de eerste keer aankondigt dat zijn missie zal uitlopen op het kruis: “Dat verhoede God”.

Het schilderij toont de apostel die gekruisigd is. Drie beulen proberen uit alle macht het kruis op te richten. Ondersteboven zoals de vrome legende ons vertelt. Het gaat met zulke grote inspanning gepaard dat de toeschouwer zich afvraagt of het hun wel gaat lukken. Misschien stort het kruis wel ter aarde!

Petrus komt dus zelf het kruis tegen dat hij vandaag wil ontwijken. Net als de missie van Jezus loopt de verkondiging van Petrus uit op het kruis. Maar dat betekent niet dat er een einde aan komt. Voor Jezus is het kruis de doorgang naar de verrijzenis; voor Petrus is het kruis de oorsprong van de kerk van Rome. Tussen de weigering van Petrus en zijn eigen levensoffer in Rome, ligt een lange weg. Een weg van zoeken en vragen, leren en ontdekken. Een weg van navolging.

Het leven van een christen is nooit een rechte, soepele weg. Het is minder een weg van antwoorden maar eerder een levensweg om met de wezenlijk vragen van het leven bezig te zijn. Caravaggio schildert vaker de spanning van de Bijbelverhalen: je weet niet hoe het verhaal afloopt, zoals ook wij niet kunnen voorspellen welke kant ons eigen leven en onze geschiedenis uitgaat. Het advies van de apostel Paulus is dat we de richting van ons leven niet moeten laten bepalen door wat de wereld ons voorhoudt. Terwijl we antwoord moeten geven op de omstandigheden waarin we leven, maken we keuzes en beslissingen op basis van de waarden die we van het evangelie krijgen aangereikt.

De waarde van vandaag is “profeet zijn”. Dat lijkt misschien voor ons in Zoetermeer hoog gegrepen. Maar als we luisteren naar de profeet Jeremia, kan duidelijk worden wat dit voor ons betekent. Voor Jeremia is zijn gesprekspartner de vorst van Israël die zijn wortels is vergeten, die zijn waarden in de kast heeft gestopt, die zijn geloof heeft ingeleverd om zijn macht te bewaren en mee te doen met de groten der aarde. Maar Jeremia ziet dat diens bewind geweld en onderdrukking betekent. De vorst is de naastenliefde en de barmhartigheid vergeten. Dat zijn geen passieve waarden, maar waarden die een actief ingrijpen vragen, die vragen dat kwetsbare mensen bescherming wordt geboden.

Dat kan voor ons de sleutel zijn. Wij hoeven niet in gesprek te gaan met de vorst en de regering (al zijn de komende verkiezingen wel een vorm van zo’n gesprek), maar we gaan in gesprek met de mensen met wie wij leven. Hebben zij niet hun waarden in de kast gezet? Zijn zij hun wortels misschien vergeten? En zijn wij zelf gericht op mensen die kwetsbaar zijn? Vragen we door als we aanwijzingen hebben dat het iemand niet goed gaat? Hebben we een actieve houding naar de ander? Laten we zelf zien hoe onze waarden ons inspireren?

Het ergste van het kruis is wanneer de mensen die eronder gebukt gaan, alleen gelaten worden. Kunnen we dichtbij mensen komen? Is dat niet onze opdracht? Om in plaats van de ontkenning van het kruis een Simon van Cyrene te zijn die juist het kruis helpt dragen?

Onder leiding van pastor Kortekaas wil de parochie de komende tijd aandacht geven aan het bezoekwerk in de parochie. Als pastores gaan we zelf op bezoek bij mensen. Maar er is veel meer te doen. Wij vinden het een opdracht van iedere gedoopte om in naam van Christus mensen nabij te komen. “Vicinanza” noemde de paus dit bij het bezoek van de bisschoppen aan Rome vorig jaar. Een prachtig begrip omdat we, als we werkelijk dichtbij mensen komen, het kruis van hun leven kunnen onderscheiden. Soms zelfs beter dan de mensen zelf. En we kunnen dan helpen dragen. Niet altijd oplossen, maar wel mee dragen om het te verlichten. Durven we dat aan? Durven we het leven van anderen te delen? Als Paulus zegt: wijd jezelf toe aan God als een levende offergave, dan betekent dat ook tijd geven aan de naaste, om trouw te blijven aan mensen en zelfs om zijn/haar kruis een stukje mee te dragen.

Kijkend naar het schilderij van Caravaggio kun je ook bedenken dat de beulen misschien besluiten om hun werk te staken en het kruis weer te laten dalen en Petrus te bevrijden. Misschien dat het ons lukt om in navolging van Christus het lijden van anderen te verlichten. Amen