Verkondiging 20 augustus 2023, twintigste zondag door het jaar

Lezingen
Jesaja 56, 1.6-7
Psalm 67
Romeinen 11, 13-15.29-32
Mattheüs 15, 21-32

Woord van welkom
De ontmoeting die Jezus vandaag heeft, stelt ons voor grote vragen. Waarom reageert Hij aanvankelijk zo afwijzend? Het past niet in het beeld dat we van Hem hebben. We kunnen ons verplaatsen in de buitenlandse vrouw die niet gehoord wordt. Gebeurt het onszelf dat een ander ons niet hoort of niet verstaat? Zijn we dan niet erg teleurgesteld in de ander? We zien het vaak in onze samenleving: groepen verstaan elkaar niet. Mensen vinden dit vaak ook beter zo. Zij staan soms liever tegenover elkaar dan naast elkaar. Oppositie is beter voor je identiteit dan verzoening. Of het nu om een kwetsende belachelijke en afkeurenswaardige koranverbranding gaat, of om aanvallen op christelijke kerken in Pakistaan: mensen komen eerder in het nieuws met boosheid en geweld dan met vriendelijkheid en verzoening. Wij geloven dat wij hier tot één geloofsgemeenschap gevormd worden door de Geest van Jezus die hier aanwezig is en die ons voedt en leven geeft. Laten we deze bron voor onszelf openen en ons openstellen voor zijn aanwezigheid in ons leven. Laten we daarbij de vraag stellen of we voldoende oog hebben voor de wereld waarin we leven en voor de mensen ook als zij op grote afstand staan.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Teleurgesteld is Jezus in de specialisten van het geloof, de Farizeeën en de Schriftgeleerden. Voorafgaande aan zijn tocht naar Libanon, heeft Jezus een indringend conflict gehad over reinheid en barmhartigheid. Voor de Schriftgeleerden is alles ondergeschikt aan de reinheid die uit allerlei rituele voorschriften blijkt. Barmhartigheid kan pas uitgeoefend worden als aan de voorschriften is voldaan. Voor Jezus is reinheid op de eerste plaats te vinden in de persoonlijke oprechtheid van het hart: barmhartigheid en gerechtigheid zijn juist de ware bronnen van menselijke reinheid. Vervolgens verlaat Jezus Israël. Dat kan niet anders opgevat worden dan een Exodus, een afwenden van het zogenaamde Beloofde Land waar de Wet van God een onderdrukkend juk is geworden. Is dit een crisis in het leven van Jezus? Nu Hij zo weinig weerklank vindt bij degenen die eigenlijk zijn medestanders zouden moeten, zijn, twijfelt Hij aan zijn opdracht? We weten het niet.

De ontmoeting met de vrouw van Kanaän wordt een cruciaal omslagpunt. Tot dan toe richt Jezus zijn boodschap tot de kinderen van Israël. Hij had zijn leerlingen enige tijd eerder op een missietocht uitgezonden en ook daarbij had Hij gezegd: “Ga naar de kinderen van Israël en niet naar de heidenen.” Net als voor Paulus later ligt daar de prioriteit voor Jezus. Dat is ook de aanpak van de profeten: het geloof van Israël zal de sleutel zijn tot de redding van de wereld. Uiteindelijk is Israël geroepen om het heil van God door te geven aan de wereld. Als dit ene schaap over de dam is, zal de rest van de wereldse kudde volgen. Maar Israël aarzelt en verzet zich zelfs: de Farizeeën en de Schriftgeleerden durven hun veilige kaders van hun uitleg van de wetten en voorschriften niet te verlaten. Als de Farizeeën en Schriftgeleerden de boodschap afwijzen, wie in Israël zal dan wel nog wel volgen? Paulus heeft diezelfde ervaring: hij hoopt dat de toewijding van de heidenen aan het evangelie uiteindelijk Israël zelf zal doen inzien dat dit de Weg ten leven is.

Nu in Libanon wordt Jezus geconfronteerd met een blijk van geloof uit onverwachte hoek: de Kananese vrouw. Zij komt uit het volk waar Israël traditioneel sinds de verovering van het beloofde Land onder Jozua afstand van had moeten houden. Zij blijkt een bondgenoot van Jezus te zijn. Haar geloof overwint de terughoudendheid en de aarzeling van Jezus. Resultaat: genezing en leven. Eerder was Jezus al verrast door het geloof van de Centurion die op Jezus een beroep deed om zijn dienaar te genezen zonder dat Jezus zich daadwerkelijk in het huis van de Romein hoefde te begeven: Voorwaar, ik zeg u: bij niemand in Israël heb ik zo’n groot geloof gevonden. Opnieuw wordt Jezus positief verrast door het vertrouwen van vreemdelingen in de kracht van zijn boodschap! In beide gevallen geldt: wie zijn/haar angst voor het anders zijn van de ander weet te overwinnen, zal beseffen wat leven, is. Hij/zij zal leven!

De boodschap die Paus Franciscus gaf in Lissabon aan de anderhalf miljoen jongeren die daar verzameld waren - en via hen aan ons allen - staat in diezelfde lijn. Jammer als u het Nederlands Dagblad niet leest, want dan heeft u er weinig van meegekregen, tenzij u de sociale media van de kerk volgt. De Paus heeft op krachtige wijze zijn boodschap aan de wereld gegeven. Inspirerend. De armen van Jezus aan het kruis omhelzen heel de mensheid. De kerk is geroepen om teken te zijn van die inclusieve alomvattende liefde. Dat betekent niet dat al het handelen goedgekeurd is, of dat de mens geen verantwoording zal moeten afleggen van de mate waarin hij/zij de barmhartigheid ruimte heeft gegeven in het leven, maar geen mens mag uitgesloten zijn van de boodschap van Gods genezende en helende kracht. Net zo min als de dochter van de Kananese wordt uitgesloten, mogen wij muren optrekken rond de kerk en het evangelie. Laten we erop vertrouwen dat wij zelf ook zulke boodschappers mogen zijn van een kerkgemeenschap die de boodschap uitdraagt, dat heel de wereld omarmd wordt door Gods liefde. Mogen wij zelf ook voorbeeld zijn van dat evangelie. Amen