LogoAdVanDerHelm

kaarsjes

Verkondiging 26 februari 2023 – eerste zondag veertigdagentijd

Lezingen
Genesis 2, 7-9; 3, 1-7
Psalm 51
Romeinen 5, 12-19
Mattheüs 4, 1-11

Welkom in de woestijn van de veertigdagentijd. Zes weken liggen voor ons om ons te bezinnen op de gedachte dat we als stof zijn. We hebben het afgelopen Aswoensdag kunnen horen in de viering: Bedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren. Is dat dreigende taal? Het is in ieder geval niet het laatste woord. Dat laatste woord komt met Christus de wereld in. En dat Woord dat in Hem zichtbaar wordt, zal ons de weg wijzen in de woestijn van het leven. Moge iets van dat Woord ook in ons zichtbaar worden. Ik nodig u uit om dagelijks in deze tijd van de veertig dagen het Woord te lezen: dagteksten of korte citaten, een Bijbels dagboek, of een retraite zoals van de Jezuïeten, bv. Bidden onderweg. Het begint met het besef dat we in een woestijnwereld leven en daarin Iemand nodig hebben die een richting wijst. Het is in deze geloofsgemeenschap, in het samen bidden en vieren, dat we een richting kunnen vinden voor ons leven. Bidden we in stilte voor alle slachtoffers van de oorlog in Oekraïne en Rusland en van de aardbevingen in Turkije en Syrië.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Ik kan me nog goed de fascinatie herinneren van de eerste keer dat ik een pottenbakker aan het werk zag. Als kind op de basisschool zag ik hoe iemand op een draaischijf een woeste klomp klei wist om te toveren tot een mooie schaal of vaas die later met kleuren tot een prachtig kunstwerk werd. Denk aan wat u in uw eigen huis hebt staan: een vaas of een schaal die ooit een woeste klomp klei was, voor er een prachtig, mooi en nuttig object ontstond.

Het verhaal van de schepping van de mens kent diezelfde paradox: het materiaal waarmee God werkt, is eigenlijk heel nederig en aards. Het is uit de aarde genomen, adamah is het woord voor aarde en dat wordt de mens, de adam. De naamgeving van de mens is dus vooral een herinnering aan onze oorsprong: gedenk mens dat je van de aarde bent, dat je stof bent. De andere kant van het verhaal is, dat God zijn eigen Geest aan de mens schenkt: hij blaast hem de levensadem in de neus. Zo wordt de mens een levend wezen: doordat de mens de adem van God in zich draagt. Die Geest geeft de mens de ruimte en de mogelijkheid om zelf keuzes te maken. Daarin schuilt de gelijkenis met God: vrijheid om keuzes te maken. Als God de mens een opdracht geeft: je mag niet van die boom eten, geeft God ook de verantwoordelijkheid en dus de ruimte om te kiezen. De mens strijdt zijn leven lang met die verantwoordelijkheid. Hoe kunnen we de juiste weg vinden en de juiste beslissing nemen?

Het bezoek van Jezus aan de woestijn herinnert aan die mogelijkheden. Juist door in de woestijn te gaan, zien we de meeste mogelijkheden: de woestijn is leeg. Daar kan de mens alle keuzes overwegen en bedenken. Voor het maken van een keuze moet een mens namelijk zijn motieven overwegen. Op zich kunnen de verleidingen die Jezus krijgt voorgelegd, best positief worden uitgelegd: waarom zou je niet eten na veertig dagen vasten? Waarom zou je het jezelf moeilijk maken, waarom zou je niet rekenen op Gods voorzienigheid? Waarom zou je je macht niet gebruiken als je er iets goeds mee zou kunnen doen? Eigenlijk gaat het in de veertigdagentijd juist om je motieven: ben je je bewust van je achterliggende motieven om te doen wat je doet?

Jezus prikt de motieven door die Hij van zijn tegenstander aangereikt krijgt. En daarmee prikt hij ook de motieven van veel mensen door. De mens is heel goed in staat rechtvaardiging te vinden voor zijn handelen en zijn optreden. Eigenbelang wordt verstopt achter mooie woorden en rechtvaardigingen. Soms kan de mens er ook zelf in gaan geloven. Maat Adam ontdekt dat hij naakt is. Hij ontdekt dat er geen rechtvaardiging is voor zijn eigenmachtig handelen. Hij ontdekt dat hij de verkeerde weg is ingeslagen.

Deze periode is voor ons ook als een soort woestijn: bekijk al je keuzes die je gemaakt hebt. Soms zit je daaraan vast. Of soms hebben we geen keuzes gemaakt en zijn we eromheen gegaan. Maar bedenk eens welke beslissingen goed waren en die je weer zou maken. Misschien zou je in een aantal zaken andere keuzes gemaakt hebben. Misschien zou je in een aantal zaken nu wel een beslissing aandurven. In deze veertigdagentijd kunnen we weer op een nieuwe manier naar ons leven kijken.

Paulus houdt ons Christus voor als de tegenhanger van Adam. Adam laat zich verleiden door kortzichtigheid, door eigenbelang, door niet verder te kijken dan zijn eigen wereld. Voor Paulus is Christus degene die onze wereld open maakt en ons de horizon geeft van de naastenliefde, van het jezelf relativeren, of jezelf begrijpen als onderdeel van Gods plan, van Gods wil. Niet ons eigen leven is de maat der dingen, maar dat wat God ons geeft, zijn wijsheid en liefde. De zwarte aarde krijgt kleur door de hand van de kunstenaar, de pottenbakker, zo krijgt de mens kleur door zich te laten vormen door de adem en de Geest van God.

Wij zijn geen potten of schalen die af zijn: wij zijn nooit af. Een schaal die gemaakt is van klei, blijft zoals die is. Wij niet. Wij kunnen ons voortdurend laten vormen. Mogen de woorden van Christus, de woorden van liefde en tederheid en vergeving ons helpen ons te blijven vormen en te doen groeien. We laten ons niet leiden door woorden van oorlog en rampen, maar door ons antwoord dat we bij Christus zien: de liefde overwint alles. Amen.

Verkondiging 19 februari 2023 – zevende zondag door het jaar

Lezingen
Leviticus 19, 1-2, 17-18
Psalm 103
1 Korinthe 3, 16-23
Mattheüs 5, 38-48

Welkom
Voor sommigen is dit het carnavalsweekeinde: de aanloop naar een periode van soberheid en bezinning vanaf Aswoensdag. Of je dit nu wel of niet viert; het is voor ons allemaal een mooie gelegenheid om na te denken over maskers op en maskers af. Wat is het gezicht dat je laat zien? En wat is het gezicht dat je niet wilt laten zien? Wat is je ware gezicht en weerspiegelt dit gezicht je innerlijk?

De onderwijzing van Leviticus roept ons op een gezicht van heiligheid te tonen, niet als buitenkant maar als teken van onze innerlijke overtuiging. Jezus geeft concrete handvatten om die heiligheid gestalte te geven en hij gaat verder dan de onderwijzing van Mozes ons vraagt. In tijden van oorlog lijkt het onmogelijk om vijanden niet te haten. Ik zou het in onze context zo vertalen: laat ondanks oorlog en geweld niet een kans tot verzoening ontglippen. Dient een mogelijkheid zich aan: grijp die dan met beide handen aan. Na een jaar oorlog in Europa lijkt die gelegenheid er nog niet te zijn. Toch zijn wij mensen van hoop en beseffen we dat allen vrede en verzoening wensen. We blijven bidden en hopen dat dit verlangen uiteindelijk allen zal leiden. Bidden we in stilte voor alle slachtoffers van de oorlog in Oekraïne, Rusland en ook elders.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Vele gezichten zijn de afgelopen twee weken onder het stof vandaan gekomen. Mensen zijn gered en lichamen zijn geborgen. De ramp die we veertien dagen geleden hebben zien gebeuren, is niet simpelweg een natuurramp, maar ook een menselijk falen om waarschuwingen serieus te nemen en de bouw van steden aan te passen aan het risico van aardbevingen. Het is weer een kwestie van geld en politiek: goedkoper bouwen is ook gemakkelijker. Een leider maakt zich populair doordat er snel gebouwd kan worden. Dat de kwaliteit achterblijft en dat dit grote gevolgen heeft, realiseren wij ons door de verschrikkelijke verwoestingen. Er zullen nog vele jaren nodig zijn om dit weer op te bouwen. Hopelijk neemt men dan de bouwvoorschriften wel serieus.

Wat doen de gezichten van de getroffen mensen met ons? De gezichten van de hopeloze nabestaanden, die niet weten waar ze de nacht moeten doorbrengen? En de gezichten van de mensen die al een jaar in een oorlogsgebied verblijven of van hen die deze gebieden juist ontvlucht zijn? Kijken we hen echt in het gelaat? Worden zij daarmee onze broeders en zusters? De respons op de hulpvraag uit Turkije en Syrië was groot en mensen waren vrijgevig. Grote en kleine acties werden op touw gezet om iets te doen en ons gevoel van machteloosheid te doorbreken. Solidariteit is gegroeid. Dat is hoopvol. De Bergrede van Jezus begint met de Zaligsprekingen en wil ons helpen elkaar in de ogen te kijken. Jezus probeert ons te helpen achter de maskers te kijken van ons uiterlijk, achter de maskers van de rollen die we graag zouden willen spelen. “Kunnen mensen in jouw gezicht je innerlijke heiligheid herkennen?” vraagt Mozes in Leviticus. Jezus voert het verder en vertelt ons dat vooral concreet handelen die innerlijke heiligheid weerspiegelt.

Ongetwijfeld beseffen we dat we nog een weg te gaan hebben en dat de vraag van Mozes en van Jezus nogal onmogelijk lijkt: hoe kun je heilig en volmaakt zijn? In tijden van rampen en oorlog? Maar we hebben geen twee gezichten: een gezicht voor als het goed gaat en een gezicht voor noodgevallen. We hebben maar één hart en we hebben maar één bron en dat is Christus zelf. De moeilijke periode waarin onze wereld verkeert, vraagt ons te reageren en dat maakt duidelijk wat de gezindheid van ons hart is. Kunnen we in deze donkere tijden ons geloof in de houding van de Bergrede vasthouden? Kunnen we ons spiegelen aan Christus die zijn goede boodschap, zijn evangelie, heeft vastgehouden tot op het kruis? Kijken we ook naar het gelaat van Christus? Wat zien we dan? Laten we een moment stil staan bij ons eigen favoriete beeld van Jezus. Is dat een icoon? Is dat een kruisbeeld, of het beeld van de verrezen Heer hier in de kerk? Wat is het gelaat van Jezus dat u inspireert of bemoedigt?

Laten we het gelaat van ons geliefde Christusbeeld in gedachten nemen. Bij mij komen twee beelden in mijn gedachten. Het eerste is dat van een icoon dat ik thuis heb. Een icoon waarvan de ogen op bijzondere wijze gemaakt zijn. Er zit een heel verhaal achter van degene die de icoon gemaakt heeft. Op sommige momenten van bezinning komt dat verhaal weer boven en zie ik het gelaat van de kunstenaar. Het gelaat van Christus in de icoon verbindt zich met het gelaat van de persoon die de icoon gemaakt heeft. Ze horen bij elkaar. Het andere beeld is van een film die ik gistermiddag gezien heb met de Haagse Gemeenschap van Kerken: een film over Athos: Adam, waar ben je. Het is een film over dit schiereiland waar alleen monniken wonen en waar duizend jaar al gebeden en gezongen wordt in soms harde omstandigheden. De boodschap van die film was voor mij kernachtig, dat de mens moet beseffen welke tekorten hij heeft en welke fouten hij gemaakt heeft, maar dat uiteindelijk in de opstanding God naar ons toekomt en ons daarvan bevrijdt. Het besef dat wij zijn opstanding nodig hebben, zal ons helen en genezen. Is dat nu een sombere boodschap of een hoopvolle? Het lijkt nogal negatief door de nadruk op ons onvermogen en onze fouten. We houden daar niet van, we koesteren liever een positief zelfbeeld. Maar uiteindelijk is de vreugde van Pasen overweldigend. Nu we aan de vooravond staan van de veertigdagentijd en we kunnen nadenken over de manier waarop we de vasten gaan invullen, biedt het Paasfeest dat over twee maanden de duisternis zal verdrijven, een mooi perspectief. Laten we de duisternis van onze tijd, de oorlog en de rampen, verdrijven door het besef dat voor alle mensen opstanding de boodschap is. Dat is de vreugde van ons geloof. Amen

Verkondiging 22 januari 2023 – derde zondag door het jaar

Lezingen
Jesaja 8, 23b-9, 3
Psalm 27
1 Korinthe 1, 10-13.17
Mattheüs 4, 12-23

Welkom
Goedemorgen. Aan het einde van de gebedsweek voor de eenheid denken christenen wereldwijd aan elkaar. We zoeken elkaar op en we willen ook samen bidden. We moeten erkennen dat we slechts schoorvoetend deze weg inslaan. We zijn zo vertrouwd met elkaar dat we niet gemakkelijk onze kerk verlaten om in een andere kerk te gaan bidden. Dit einde van de gebedsweek valt samen met de zondag van Gods Woord. Paus Franciscus nodigt ons uit om stil te staan bij de kracht van Gods Woord: het Evangelie en de hele Bijbel zijn teksten, verhalen en liederen waarin God zich tot ons richt. Kunnen we die woorden verstaan? Begrijpen we ze als een persoonlijk gesprek met ons zelf? Of laten we het langs ons heen gaan? Vandaag worden de eerste leerlingen geroepen. Hun wordt gevraagd Jezus te volgen. Zij staan op en volgen Hem, niet wetend waar de weg hen zal brengen. Laten we ons vandaag afvragen hoe Gods Woord ons leven verrijkt.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Het schrijven van brieven raakt uit de mode met alle moderne en snelle manieren van communicatie. Toch nemen mensen nogal eens de moeite om toch de pen en het papier te pakken om een klein of lang bericht te schrijven wanneer de gelegenheid daarom vraagt. Dat zijn keerpunten in een leven, beslissingsmomenten in een relatie, of bepaalde wendingen in een leven. Zulke momenten vragen eerder om een brief dan een appje of messenger. Brieven worden bewaard en gekoesterd. Ze worden later weer gepakt en doorgelezen om de herinneringen aan die wendingen in het leven vast te houden en weer te ervaren hoe zo’n brief je leven persoonlijk geraakt en veranderd heeft.

De oudste teksten van het Nieuwe Testament zijn ook brieven. De meeste zijn langer dan onze gemiddelde brieven. Het zijn hele epistels, maar ze zijn bewaard omdat ze het leven van een gemeenschap richting hebben gegeven en geholpen om beslissingen te nemen, conflicten op te lossen en veranderingen door te voeren. De Bijbel is Gods brief aan de mensheid door de eeuwen heen. Aan zo’n plechtige stelling hebben we weinig, omdat wij zelf eigen vragen hebben over ons leven hier en nu waarop we een antwoord willen hebben. Waar vinden we zo’n antwoord? Nu is de Bijbel en ook het Evangelie geen FAQ: zelfs de meest voorkomende vragen hebben geen vanzelfsprekend antwoord. Maar hoe vinden we dan toch een antwoord?

Vandaag wil ik u twee elementen van een antwoord van God voorhouden die ons in beweging kunnen brengen. Het zijn woorden die bij mij blijven haken na lezing van de teksten. Dit is een vorm van Bijbellezing die kan helpen: je leest de tekst en een woord valt je op. Dat woord kun je vasthouden. Je schrijft het op en de rest van de dag neem je het mee om er mee te associëren en het te laten bezinken. Waarom raakt het je? Wat zegt het je? Wat zou je er mee kunnen doen? Het eerste woord dat bij mij blijft hangen is het juk dat stukgeslagen wordt. Het is het woord uit de Jesaja tekst, de bekende tekst die we ook in de Kerstnacht lezen. In die nacht betekent de geboorte van het Kind immers dat het juk dat op de schouders van de mensheid ligt, stuk gebroken wordt. Het is het juk van de schulden die we meedragen, onze beperkingen, de dood. Maar het is ook het juk dat ik zelf ervaar in tegenslagen en moeilijkheden, in vragen die ik niet opgelost krijg. Ik kan het ook ervaren in het juk dat ik bij anderen zie en waar ik soms machteloos moet toezien hoe mensen lijden. Het is ook het juk van de mensen die oorlog en hongersnood moeten lijden, armoede en wanhoop over een uitzichtloze situatie. Zo kunnen we allemaal denken: wat is mijn juk dat ik ervaar, mijn last in het leven? Dan mogen we ook de boodschap van Jesaja verstaan die zegt dat God niet wil dat we onder dat juk bezwijken. Hij wil dat juk breken en van ons afnemen. Dan wordt de vraag van Jesaja een persoonlijke roeping aan ons adres: zien we zelf mogelijkheden om het juk van ons af te werpen en om anderen daarvan te bevrijden? Dan begint onze roeping. Dat zijn we geen passieve luisteraars mee, maar nemen we ons leven ter hand en begrijpen we God als Degene die ons op een nieuwe weg zet. Het tweede woord is natuurlijk niet zo verrassend: ‘Volg Mij’. De roep van Jezus in het evangelie aan het adres van de eerste leerlingen. Het is niet zo natuurlijk om die stem te volgen. ‘Volgen’ betekent immers je vrijheid opgeven, je beslissingsruimte uit handen te geven. Wie durft dat aan?

Als we de twee woorden combineren, ‘juk’ en ‘volgen’ kunnen we begrijpen dat de bevrijding van het juk wel eens zou kunnen gebeuren door de roepstem van Jezus te volgen. Voor de apostelen was de ontmoeting met Jezus een nieuwe weg die zich vertaalde na de dood van Jezus in het oprichten van gemeenschappen, om mensen te verzamelen en te verbinden, om mensen te vertellen dat het beter is om onderlinge geschillen te overwinnen en vanuit eenheid en verbondenheid te leven. Het werden gemeenschappen van gebed, diaconie en onderlinge broeder- en zusterschap, met zorg voor elkaar en voor de wereld om hen heen. We zien in de samenleving dat verdeeldheid niet helpt, niets oplost en alleen maar agressie en boosheid kweekt. Dit is niet onze weg. Zo verkondigt Paulus eenheid in het verdeelde Korinthe. Laten we ook die eenheid indachtig beseffen dat we door Jezus te volgen het juk van de verdeeldheid kunnen wegnemen. Moge de Geest ons inspireren om die opdracht waar te maken. Amen

Voorbede

Week voor de eenheid en zondag voor het woord van God - 22 januari 2023
Vg. Laten we bidden tot God die tot ons spreekt om ons bijeen te brengen, te verzamelen en tot één geloofsgemeenschap te maken.

L. Voor de kerken van Zoetermeer die zich geroepen weten om het evangelie uit te dragen en inhoud te geven in onze stad. Dat zij in gesprek, gebed, diaconie en getuigenis elkaar weten te vinden en samen de ene boodschap van Christus’ evangelie uitdragen. Laat ons bidden.

L. Voor de christenen van Zoetermeer, dat zij Gods Woord verstaan, dat zij tijd nemen om het te lezen en te begrijpen, dat zij steeds weer terugkeren tot de verhalen over Jezus Christus om zich te spiegelen aan zijn boodschap. Laat ons bidden.

L. Voor alle andere gelovigen en voor alle mensen van goede wil, dat zij beseffen geroepen te zijn tot een samenleving van eenheid en verbondenheid. Dat mensen opstaan tegen polarisatie en oplossingen zoeken in een sfeer van saamhorigheid en eenheid. Laat ons bidden.

Parochie intenties
Gebed voor Oekraïne
Moment van stil gebed

Vg. Goede God, barmhartige Vader, hoor ons gebed. Laat uw Woord als een inspiratiebron ons altijd in beweging houden in de richting van Uw koninkrijk dat voor alle mensen bestemd is. Door Christus onze Heer. Amen