Verkondiging 24 november 2024, Christus Koning

Lezingen
Daniël 7, 13-14
Psalm 93
Openbaring 1, 5-8
Johannes 16, 33b-37

Woord van welkom
Van harte welkom. Bijzonder om weer hier te staan: vertrouwde plek, vertrouwde gezichten, vertrouwde muziek. Vandaag komt een ander vertrouwd gezicht naar voren: Christus Koning. We zien Hem vandaag in gesprek met Pilatus: de confrontatie van verschillende vormen van koningschap. Het feest doet ons beseffen dat de boodschap van Christus’ Koningschap niet om macht gaat, zoals de wereld die kent, maar om de macht van de dienstbaarheid. Geen populaire boodschap. In onrustige tijden en een zwakke overheid zoeken religieuze leiders elkaar op. Dat religieuze koningschap, leiderschap wil de samenleving in gezamenlijkheid de weg wijzen. Bovendien vieren we vandaag St Cecilia en het koor en het orgel mogen vandaag uitpakken. Moge die muziek ons allen verheffen en brengen tot de ervaring van schoonheid en heiligheid. Laten we bidden om ontferming en vergeving.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
We kennen allemaal de cynische constatering: het eerste slachtoffer dat valt bij oorlogen en gewapende conflicten, is de waarheid. Strijdende partijen manipuleren vaak de waarheid, zij laten feiten achterwege, vertellen hun verhalen vanuit hun eigen eenzijdige standpunt. Zij verhullen hun werkelijke bedoelingen en doen zich anders voor dan ze werkelijk zijn. Wanneer de spanningen groot zijn, wordt de waarheid geslachtofferd op het altaar van partijbelangen of nationale belangen.

Het is dus niet verwonderlijk dat ook in het gesprek tussen Jezus en Pilatus de waarheid ter sprake komt. De twee mannen zijn in gesprek omdat de Joodse autoriteiten Jezus hebben aangegeven bij de Romeinen als bedreiging voor het Romeinse gezag. Het gesprek met Pilatus gaat echter een andere kant uit en Pilatus is hoorbaar onder de indruk van wat Jezus zegt. U kunt zich waarschijnlijk herinneren dat na de slotopmerking van Jezus: “Alwie uit de waarheid is, luistert naar mijn stem” de vraag van Pilatus klinkt: “Wat is waarheid?” Het is een vraag waarop geen direct antwoord volgt. Het blijft even stil in het gerechtsgebouw. De conclusie van Pilatus is, dat hij geen schuld vindt in Jezus. Met die boodschap gaat hij naar de Schriftgeleerden en Farizeeën, die buiten staan te wachten. U kent de uitkomst van het verhaal: de kruisiging van Jezus op Golgotha.

Uiteindelijk leidt Jezus ons naar de waarheid wanneer Hij zijn leven geeft op het kruis. Wanneer hij zijn leven geeft voor de mensen als weg van de liefde, dan wordt duidelijk dat waarheid geen theorie is, geen beleidsnotitie of een regeringsverklaring of een hoofdlijnenakkoord. De waarheid is onlosmakelijk verbonden met het concrete mensenleven. Als mensen spreken over waarheid, mogen zij daar in hun concrete levenswandel op worden aangesproken. Woorden dienen verworteld te zijn in handelingen en een manier van leven. De waarheid van Jezus’ verkondiging blijkt uit zijn levensoffer. Hij is bereid om zijn leven te geven voor wat Hij verkondigt. Hij ís zijn boodschap. De boodschap van het evangelie valt samen met het leven van Jezus. Dat deze boodschap waarheid is, wordt bevestigd in de opstanding. Dan blijkt dat deze weg van Jezus, de onvoorwaardelijke dienstbaarheid, tot leven leidt en niet tot de dood.

Vandaag op het hoogfeest Christus Koning vieren we de apotheose van het kerkelijk jaar. Volgende week begint de advent en zien we uit naar de komende geboorte van de vredeskoning. Vandaag vieren we dat het ware koningschap dienstbaar is aan de waarheid en niet andersom. Dat is geen open deur, omdat we zien hoe in onze tijd de waarheid gemanipuleerd wordt. Er zijn leiders die hun eigen waarheid vertellen, niet omdat het de waarheid is, maar omdat zij de wereld om hen heen en de mensen in de samenleving in die waarheid willen doen geloven. Volgens die leiders is hun verhaal inderdaad de waarheid en bepalen de winnaars de waarheid. Zij schrijven de geschiedenis. In onze moderne tijd hebben machthebbers bovendien krachtige middelen om hun waarheid te verspreiden en aan anderen op te leggen. Zij beheersen de media en de sociale media en langs deze weg proberen zij de wereld te beheersen door hun waarheid.

Voor het evangelie is de waarheid nooit de theorie van de machtigen, het narratief van de leiders. De waarheid is altijd existentieel: het gaat over het leven zelf. Bovendien is het geen verhaal van een krachtig individu alleen, maar wordt de waarheid altijd gedragen door een gemeenschap van mensen. Deze waarheid wordt ook duidelijk in de viering van de eucharistie: we delen met elkaar het Brood, het eenvoudige Brood dat met elkaar gedeeld wordt. Het is armzalig Brood dat voor ons de onmetelijke aanwezigheid van Gods Liefde betekent in Jezus Christus. Dit Brood is waarheid omdat de gemeenschap hiermee gevoed wordt; zij wordt gevoed met de Geest van de Koning die ons is voorgegaan op de weg van de dienstbaarheid. Zo gaat de Koning, de Mensenzoon in de termen van de profeet Daniël, ons voor en brengt ons samen. Hij verdeelt niet, maar Hij brengt samen. Zoals wij hier samen zijn, zo zal eens de mensheid samen zijn rond de waarheid die leven geeft en gerechtigheid vestigt. Dat is de enige waarheid: mensen die bouwen aan een koninkrijk van vrede. Al het andere is onwaarheid en leugen. Wij leggen hier getuigenis af van de waarheid en laten ons eigen leven vervuld zijn van die waarheid. Amen

Voorbede
Pr: brengen we ons gebed bij de Heer. Hij luistert naar ons gebed en zal ons bezielen met zijn Geest.

L voor alle leiders in onze wereld, regeringsleiders, presidenten, politieke leiders en influencers. Dat zij dienstbaar zijn aan de waarheid en zelf luisteren naar wat in de samenleving leeft. Laat ons bidden / Dominum deprecemur

L voor alle leiders in de kerken en de andere religieuze en levensbeschouwelijke leiders, dat hun roepstem om de waarden,die mensen verbinden en gezamenlijk leven mogelijk maken, gehoord wordt. Laat ons bidden / Dominum deprecemur

L. Voor allen die onderdrukt worden. Dat zij trouw kunnen blijven aan de waarheid van hun leven. In bijzonder bidden we voor kinderen die lijden door oorlog en geweld. Dat er mensen opstaan om hen te bevrijden en te beschermen. Laat ons bidden / Dominum deprecemur

L. voor alle groepen in onze samenleving die zich angstig voelen en bedreigd, voor Joden, voor moslims, voor christenen, voor alle minderheden. Dat zij een stem krijgen in onze samenleving en gerespecteerd en geëerbiedigd worden. Laat ons bidden / Dominum deprecemur

L. Voor alle zangers en musici die vandaag Sint Cecilia vieren. Dat zij geïnspireerd worde en anderen kunnen blijven inspireren. Laat ons bidden / Dominum deprecemur

Intenties

Pr. Barmhartige God, hoor ons gebed. Laat uw Zoon Jezus als Koning heersen in ons hart opdat wij barmhartig kunnen zijn zoals Hij. Op voorspraak van Maria en Jacobus, op voorspraak van Cecilia. Door Christus onze Heer. Amen

Verkondiging 17 november 2024, drieëndertigste zondag door het jaar

Lezingen
Daniël 12, 1-3
Psalm 16
Hebreeën 10, 11-14
Marcus 12, 24-32

Woord van welkom
Van harte welkom. Wanneer het einde van het kerkelijk jaar eraan komt, klinken de teksten nogal dreigend: er zal een eind komen aan de wereld zoals we die kennen. Alles wat duidelijk is en stevig lijkt vast te staan, zal onzeker zijn en in beweging komen. Zelfs de hemellichamen zullen niet meer onze vaste bakens zijn. In die onzekere tijden die soms dichterbij komen dan ons lief is, kunnen we ons vasthouden aan de aansporing om ons te blijven richten op het evangelie als inspiratiebron. Een van de boodschappen is daarin dat we het komen van de Mensenzoon ook kunnen herkennen in de nabijheid aan de armen. Hoe zal de Mensenzoon naar ons toekomen? De vele armoedebewegingen in de kerk, van de monniken met hun gastvrijheid tot aan Franciscus die zich toewijdde aan de armoede en in onze Sant’ Egidio, die maaltijden van vriendschap organiseert voor de armen, zeggen ons: houd je hart en je ogen open. Herken in de kwetsbare mens de aanwezigheid van Jezus zelf. Wij zijn hier samen om de Heer te ontmoeten en met elkaar teken te zijn van wat niet voorbij gaat. Alles zal voorbij gaan, maar niet de liefde van God. Moge het ons gegeven zijn om in de onrustige tijden van onze samenleving, waar mensen tegen elkaar op lijken te staan, een bron van rust en vrede te zijn. Laten we bidden om ontferming.

Homilie
Broeders en zusters, vrienden van de Heer,
Graag leven mensen in een veilige wereld. Die wereld willen we voor elkaar opbouwen. Dat begint in een gezin. Dat wordt ook gedaan op scholen in de klassen of groepen. Het vraagt waakzaamheid van docenten, maar ook van leerlingen onderling. Je mag verwachten dat mensen voor elkaar opkomen. Natuurlijk zijn daar vrienden voor, maar je mag ook opkomen voor vreemden en onbekenden wanneer je merkt dat er onrecht wordt gedaan. Wegkijken is geen optie. We lezen in het evangelie dat Jezus degene die om hulp vraagt, ziet. Juist als het een Samaritaan, een onreine melaatse of een bedelaar is. Juist de mens van wie de menigte zich afkeert, die wordt door Jezus gezien. Dat zien van Jezus mogen wij verstaan als het zien van God. Alleen als we elkaar echt zien, kunnen we een veilige wereld bouwen. Veiligheid is ook nodig op je werk, op de universiteit en in je vereniging. Dat is niet iets dat alleen maar door een bestuur of de overheid wordt geregeld. Het is een opdracht voor ieder mens, voor iedere burger.

Zeker, de kerk heeft een opdracht om aan die veiligheid te bouwen, omdat de kerk mensen aanspreekt op hun geweten. De kerk als huis van God is ook een kerk van mensen. We weten dat de kerk dat in het verleden heeft laten afweten en dat is nog steeds een pijnlijke geschiedenis. Maar juist daarom dienen we met extra kracht die opdracht om een huis van veiligheid te zijn, op te pakken. Dat de paus als kernwoord ‘synode’ hanteert, betekent dat dit niet alleen een opdracht van bisschoppen en pastores is, maar van alle gedoopten in de kerk. Dat gaat niet alleen om het kerkelijk bestuur, maar allereerst om samen kerk te zijn. De urgentie blijkt uit het verhaal van Daniël en van het evangelie. Het zijn onzekere tijden en de gedachte dat dit wel aan ons voorbij zal, gaan is een illusie. Het fundament van de boodschap is dat iedere dag de Heer aan je deur staat. De vraag is of we Hem herkennen. Horen we zijn stem, herkennen we zijn gelaat? We hebben de Heer al lang ontmoet. Hij is onder ons, maar we zien en herkennen Hem meestal niet.

Deze zondag vandaag is door Paus Franciscus uitgeroepen als zondag voor de armen. De zondag voor de armen gaat vooraf aan het feest van Christus Koning. We zitten vrijwel aan het einde van her kerkelijk jaar . Dat herinnert ons eraan dat we rekenschap zullen afleggen van ons leven. “Ben je de Heer wel eens tegengekomen in je leven?” is dan de vraag. Als je nee zegt, dan zal het antwoord zijn: dan heb je niet goed gekeken. De waakzaamheid waartoe de lezingen ons deze weken oproepen is een oproep om goed te kijken met evangelische ogen. Als we goed kijken, zien we dat er nog steeds in de wereld mensen opzij gezet worden, mensen in een hoek gezet worden. Ze worden bestempeld als probleem of zelfs als crimineel. Maar juist in die groepen die gestigmatiseerd worden, is de Heer aanwezig. Ik snap dat dit er bij grote groepen Nederlanders niet in gaat en dat het geen gemakkelijke boodschap is.

De onlusten van de vorige week betekenen dat er aan onze deur gerammeld wordt. Hebben we onze wereld niet te veel opgedeeld in wijken en buurten, in klassen en nationaliteiten? Hebben we ons niet veilig gevoeld in onze welvaart, onze bubbel van veiligheid? Het lijkt wel een schijnveiligheid te zijn geworden, omdat boosheid en ongeremde hardheid met een sneeuwbaleffect over onze samenleving gaan. En mensen van wie je het niet zou verwachten, gooien door hun woorden olie op het vuur.

Religieuze leiders op allerlei plaatsen hebben elkaar de hand gereikt. Ja, ook moslims, joden en christenen. De raad van kerken, de bisschoppen en de protestante kerken hebben verklaringen uitgebracht. Dat signaal wordt echter amper gezien en gewaardeerd. Maar wees ervan overtuigd: er zijn ook goede krachten aan het werk. Afgelopen week was de week van respect en in verband daarmee zijn er in Nederland honderden gastlessen georganiseerd voor tienduizenden scholieren en leerlingen van basisscholen en middelbare scholen.

Wij vieren hier de eucharistie, een feestmaal. Het is symbool voor de wereld: maar zij is nog verre van een feestmaal. We mogen de Heer ook herkennen in het Brood dat we ontvangen. Het is het Brood van de armen en de vreemdelingen. Misschien voelen we onszelf ook kwetsbaar en onzeker in een onrustige wereld en vragen we ons af wat we kunnen doen. Onze eerste opdracht is het besef en het geloof, dat de Heer de wereld niet verlaten heeft, maar midden ons woont. En als we ons hart open zetten voor allen die we ontmoeten, is dat al een eerste stap die ons leven kan veranderen. Laten we met die openheid deze eucharistie vieren. Amen